Hiệu lực là một khái niệm quan trọng trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là trong lĩnh vực pháp luật. Nó được hiểu là giá trị pháp lý và giá trị thực tiễn của một sự vật, hiện tượng nào đó. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tập trung vào việc tìm hiểu hiệu lực là gì trong lĩnh vực pháp luật, cụ thể là hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL). Vậy hiệu lực là gì? Cùng Công ty luật SBLAW tìm hiểu chi tiết dưới đây.
Hiệu lực là gì?
Theo Từ điển Tiếng Việt, "hiệu lực" được định nghĩa là "tác dụng thực tế, đúng như yêu cầu" hoặc "giá trị thi hành" của một sự vật, hiện tượng nào đó. Khi áp dụng vào lĩnh vực pháp luật, "hiệu lực" của VBQPPL mang ý nghĩa rộng hơn, bao gồm cả hai khía cạnh: hiệu lực pháp lý và hiệu lực thực tế.
Hiệu lực có thể được hiểu theo hai nghĩa chính:
Hiệu lực về mặt pháp luật:
- Hiệu lực về thời gian: Là thời điểm mà văn bản quy phạm pháp luật bắt đầu có hiệu lực thi hành và thời điểm mà văn bản quy phạm pháp luật hết hiệu lực thi hành.
- Hiệu lực về không gian: Là phạm vi áp dụng của văn bản quy phạm pháp luật, bao gồm phạm vi lãnh thổ, phạm vi đối tượng áp dụng và phạm vi về mặt thời gian.
- Hiệu lực về mặt pháp lý: Là giá trị pháp lý của văn bản quy phạm pháp luật, thể hiện vị trí của văn bản trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, thể hiện sự bắt buộc thi hành của văn bản quy phạm pháp luật và thể hiện phạm vi điều chỉnh của văn bản quy phạm pháp luật.
Hiệu lực về mặt thực tế:
Hiệu lực về mặt thực tế: Là mức độ tác động của văn bản quy phạm pháp luật đến các quan hệ xã hội mà văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh.
Ví dụ:
- Hiệu lực về mặt pháp luật: Luật Dân sự 2015 có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2017, được áp dụng trên toàn lãnh thổ Việt Nam đối với tất cả các cá nhân, tổ chức, hộ gia đình.
- Hiệu lực về mặt thực tế: Luật Dân sự 2015 đã góp phần điều chỉnh các quan hệ dân sự một cách hiệu quả, bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia vào các quan hệ dân sự.
- Ngoài ra, hiệu lực còn có thể được hiểu theo nghĩa là tác dụng, kết quả của một hành động, sự việc nào đó.
Giá trị hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật ( VBQPPL)
VBQPPL là những văn bản do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành, nhằm quy định các quy tắc, chuẩn mực pháp luật để điều chỉnh các quan hệ xã hội. Hiệu lực của VBQPPL bao gồm hai khía cạnh chính: hiệu lực pháp lý và hiệu lực thực tế.
Hiệu lực pháp lý
Hiệu lực pháp lý của VBQPPL là giá trị pháp lý của văn bản, thể hiện ở những điểm sau:
- Thời điểm có hiệu lực: Là thời điểm từ khi VBQPPL bắt đầu có giá trị pháp lý và được áp dụng đối với các quan hệ xã hội mà nó điều chỉnh.
- Phạm vi hiệu lực: Là phạm vi lãnh thổ, đối tượng và thời gian mà VBQPPL có giá trị pháp lý.
- Mức độ hiệu lực: Là vị trí pháp lý của VBQPPL trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, thể hiện sự ràng buộc đối với các văn bản khác.
Hiệu lực thực tế
Hiệu lực thực tế của VBQPPL là mức độ mà VBQPPL tác động đến các quan hệ xã hội mà nó điều chỉnh, thể hiện qua những điểm sau:
- Mức độ tác động: Là mức độ mà VBQPPL tác động đến các quan hệ xã hội mà nó điều chỉnh, thể hiện qua sự thay đổi hành vi của các chủ thể tham gia vào quan hệ đó.
- Mức độ tuân thủ: Là mức độ mà các chủ thể thực hiện đúng nghĩa vụ và trách nhiệm theo quy định của VBQPPL.
- Mức độ hiệu quả: Là mức độ mà VBQPPL đạt được mục đích điều chỉnh các quan hệ xã hội mà nó đề ra.
Việc hiểu rõ về hiệu lực của VBQPPL là vô cùng quan trọng, giúp chúng ta đánh giá chính xác giá trị và hiệu quả của văn bản trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích hai khía cạnh hiệu lực pháp lý và hiệu lực thực tế của VBQPPL, từ đó giúp người đọc có cái nhìn toàn diện về vấn đề này.
|
Hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015
Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 (gọi tắt là Luật 2015) có những quy định mới về hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật so với các luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật trước đây (gọi tắt là luật trước đây).
Thời điểm có hiệu lực:
Luật 2015:
Quy định cụ thể thời điểm có hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật, tùy theo loại văn bản và cấp ban hành.
Ví dụ:
- Luật, Pháp lệnh có hiệu lực sau 45 ngày kể từ ngày thông qua hoặc ký ban hành.
- Nghị định của Chính phủ có hiệu lực sau 30 ngày kể từ ngày ký ban hành.
- Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh có hiệu lực sau 15 ngày kể từ ngày thông qua.
Luật trước đây:
Quy định chung chung về thời điểm có hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật.
Ví dụ:
Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2008 quy định văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực sau 15 ngày kể từ ngày công bố.
Thời gian có hiệu lực:
Luật 2015:
Cho phép quy định văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực theo từng giai đoạn.
Ví dụ: Luật có thể quy định có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2025 đến ngày 31 tháng 12 năm 2027.
Luật trước đây:
Không quy định về việc văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực theo từng giai đoạn.
Quy định về việc hết hiệu lực:
Luật 2015:
Quy định cụ thể về trường hợp văn bản quy phạm pháp luật hết hiệu lực.
Ví dụ:
- Văn bản quy phạm pháp luật hết hiệu lực khi hết thời gian có hiệu lực.
- Văn bản quy phạm pháp luật bị bãi bỏ.
- Văn bản quy phạm pháp luật bị thay thế bởi văn bản quy phạm pháp luật mới có hiệu lực pháp lý cao hơn.
Luật trước đây:
Quy định chung chung về trường hợp văn bản quy phạm pháp luật hết hiệu lực.
Quy định về việc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật:
Luật 2015:
Quy định cụ thể về thủ tục bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật.
Ví dụ: Việc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật do cơ quan ban hành văn bản quy phạm pháp luật thực hiện.
Luật trước đây:
Quy định chung chung về thủ tục bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật.
Nhìn chung, Luật 2015 có những quy định chặt chẽ và cụ thể hơn về hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật so với các luật trước đây. Điều này góp phần đảm bảo tính thống nhất, hiệu lực thi hành của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và bảo vệ quyền lợi của người dân.
Ngoài ra, Luật 2015 cũng thể hiện sự đổi mới trong việc quản lý nhà nước về văn bản quy phạm pháp luật, hướng đến sự minh bạch, hiệu quả và trách nhiệm giải trình.
Lưu ý:
|
Trên đây là những thông tin cơ bản về hiệu lực là gì? Hiệu lực của VBQPPL là một khái niệm phức tạp, bao gồm cả hai khía cạnh pháp lý và thực tế. Việc hiểu rõ về hiệu lực của VBQPPL sẽ giúp chúng ta đánh giá chính xác giá trị và hiệu quả của văn bản trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội.
