FDI, hay đầu tư trực tiếp nước ngoài, là quá trình mà một tổ chức hoặc cá nhân từ một quốc gia đầu tư vào các doanh nghiệp hoặc dự án tại một quốc gia khác. FDI đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế của một quốc gia, mang lại nguồn vốn mới, công nghệ, và quản lý hiệu quả từ các nhà đầu tư nước ngoài. Vậy FDI là gì? Vai trò quan trọng của FDI trong nền kinh tế Việt Nam
FDI là gì?
FDI là viết tắt của Foreign Direct Investment, tiếng Việt là Đầu tư trực tiếp nước ngoài.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài là hình thức đầu tư mà nhà đầu tư nước ngoài đầu tư trực tiếp vào một quốc gia khác bằng cách:
- Thành lập doanh nghiệp mới: Nhà đầu tư nước ngoài có thể thành lập doanh nghiệp mới tại quốc gia thu hút đầu tư, với vốn đầu tư của họ chiếm đa số vốn điều lệ của doanh nghiệp.
- Mua cổ phần, góp vốn: Nhà đầu tư nước ngoài có thể mua cổ phần, góp vốn vào doanh nghiệp đã có sẵn tại quốc gia thu hút đầu tư.
- Mua lại doanh nghiệp: Nhà đầu tư nước ngoài có thể mua lại toàn bộ hoặc một phần vốn của doanh nghiệp đã có sẵn tại quốc gia thu hút đầu tư.
Theo điều 22 khoản 3 Luật đầu tư 2020 thì: Tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài là tổ chức kinh tế có nhà đầu tư nước ngoài là thành viên hoặc cổ đông.
Các dạng đầu tư nước ngoài FDI
Có dạng đầu tư nước ngoài FDI cơ bản sau:
FDI theo hướng ngang
FDI theo hướng ngang là một dạng đầu tư vốn nước ngoài phổ biến nhất hiện nay. Các nhà đầu tư thường chọn các công ty hoạt động trong cùng lĩnh vực đầu tư vốn. Trong mô hình này, các công ty sẽ hợp tác sản xuất hoặc kinh doanh chung, tạo điều kiện cho sự phát triển và mở rộng quy mô cùng như tăng cường lợi nhuận.
FDI theo hướng dọc
Ngoài phân loại FDI theo hướng ngang, còn có dạng FDI theo hướng dọc. FDI theo hướng dọc là loại đầu tư tập trung vào một chuỗi cung ứng trong một công ty, bao gồm nhiều ngành nghề khác nhau.
FDI tập trung
Bên cạnh phân loại theo hướng ngang và dọc, FDI còn được phân loại thành FDI tập trung. FDI tập trung xuất hiện khi một quốc gia thu hút một lượng lớn vốn đầu tư từ các quốc gia khác, tập trung vào một ngành công nghiệp, khu vực địa lý, hoặc dự án cụ thể. FDI tập trung mang lại nhiều lợi ích cho quốc gia nhận đầu tư, bao gồm tạo ra việc làm, nâng cao khả năng sản xuất, thúc đẩy phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế.
Các loại hình FDI phổ biến
Có nhiều cách để phân loại FDI, tuy nhiên, phổ biến nhất là dựa vào ngành nghề kinh tế và mục tiêu đầu tư.
Phân loại FDI theo ngành nghề kinh tế:
FDI vào các ngành công nghiệp:
- Công nghiệp nặng: sản xuất thép, xi măng, hóa chất, v.v.
- Công nghiệp nhẹ: dệt may, da giày, điện tử, v.v.
- Công nghiệp chế biến thực phẩm và đồ uống.
FDI vào các ngành dịch vụ:
- Dịch vụ tài chính: ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán.
- Dịch vụ du lịch: khách sạn, nhà hàng, lữ hành.
- Dịch vụ vận tải: hàng không, đường biển, đường bộ.
- Dịch vụ viễn thông, công nghệ thông tin.
FDI vào các ngành nông nghiệp:
- Chăn nuôi gia súc, gia cầm.
- Trồng cây lương thực, thực phẩm.
- Chế biến nông sản.
FDI vào các ngành bất động sản:
- Xây dựng nhà ở, khu nghỉ dưỡng, khu thương mại.
- Phát triển hạ tầng đô thị.
Phân loại FDI theo mục tiêu đầu tư:
- FDI hướng thị trường: Mục tiêu chính là sản xuất hàng hóa, dịch vụ để bán ra thị trường nội địa hoặc xuất khẩu.
- FDI hướng tài nguyên: Mục tiêu chính là khai thác tài nguyên thiên nhiên của nước sở tại.
- FDI hướng hiệu quả: Mục tiêu chính là tận dụng lợi thế về chi phí sản xuất, thuế, v.v. của nước sở tại.
- FDI chiến lược: Mục tiêu chính là thâm nhập thị trường, nâng cao vị thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Ngoài ra, FDI còn có thể được phân loại theo nguồn gốc nhà đầu tư, quy mô đầu tư, hình thức đầu tư (thành lập doanh nghiệp mới, mua cổ phần, góp vốn, mua lại doanh nghiệp), v.v.
Lợi ích của FDI
FDI (Đầu tư trực tiếp nước ngoài) mang lại nhiều lợi ích cho cả quốc gia thu hút đầu tư và nhà đầu tư nước ngoài.
Đối với quốc gia thu hút đầu tư:
- Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế: FDI góp phần tăng nguồn vốn đầu tư cho phát triển kinh tế, tạo ra nhiều việc làm mới, thúc đẩy các ngành công nghiệp phát triển, nâng cao năng lực sản xuất và trình độ công nghệ.
- Thu hút nguồn vốn và ngoại tệ: FDI giúp quốc gia thu hút nguồn vốn đầu tư và ngoại tệ từ nước ngoài, góp phần cải thiện cán cân thanh toán quốc tế.
- Nâng cao năng lực sản xuất và trình độ công nghệ: FDI giúp doanh nghiệp trong nước tiếp cận công nghệ tiên tiến, quản lý hiện đại, nâng cao năng lực cạnh tranh.
- Mở rộng thị trường: FDI giúp doanh nghiệp trong nước có cơ hội tiếp cận thị trường quốc tế, xuất khẩu sản phẩm ra nước ngoài.
- Thúc đẩy hội nhập quốc tế: FDI giúp quốc gia thu hút đầu tư hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế quốc tế, học hỏi kinh nghiệm quản lý, điều hành từ các nước phát triển.
Đối với nhà đầu tư nước ngoài:
- Thu được lợi nhuận: Nhà đầu tư nước ngoài có thể thu được lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh tại quốc gia thu hút đầu tư.
- Mở rộng thị trường: FDI giúp nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thị trường mới, mở rộng thị phần cho sản phẩm, dịch vụ của họ.
- Tận dụng lợi thế về nguồn lực, chi phí sản xuất: FDI giúp nhà đầu tư nước ngoài tận dụng lợi thế về nguồn lực, chi phí sản xuất thấp hơn so với nước họ.
- Hưởng ưu đãi thuế, phí: Nhiều quốc gia thu hút đầu tư có chính sách ưu đãi thuế, phí cho nhà đầu tư nước ngoài, giúp giảm chi phí đầu tư, kinh doanh.
- Hội nhập vào mạng lưới sản xuất toàn cầu: FDI giúp nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào mạng lưới sản xuất toàn cầu, nâng cao vị thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Ngoài ra, FDI còn có thể mang lại một số lợi ích khác như:
- Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: FDI giúp đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn cho người lao động, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
- Bảo vệ môi trường: Nhiều dự án FDI áp dụng công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường, góp phần bảo vệ môi trường.
- Thúc đẩy phát triển văn hóa, xã hội: FDI giúp giao lưu văn hóa, trao đổi kinh nghiệm giữa các quốc gia, thúc đẩy phát triển văn hóa, xã hội.
Hoạt động đầu tư của FDI
Hiện nay, quy định về hoạt động đầu tư của các doanh nghiệp FDI được mô tả trong Điều 23 của Luật Đầu tư 2020 như sau:
- Tổ chức kinh tế phải đáp ứng các điều kiện và thực hiện các thủ tục đầu tư theo quy định đối với nhà đầu tư nước ngoài khi đầu tư vào việc thành lập tổ chức kinh tế khác.
- Đầu tư có thể thực hiện thông qua việc góp vốn, mua cổ phần, hoặc mua phần vốn góp của tổ chức kinh tế khác.
- Đối với đầu tư theo hình thức hợp đồng BCC (Hợp đồng hợp tác kinh doanh), điều này áp dụng trong các trường hợp sau đây:
- Tổ chức kinh tế có nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ trên 50% vốn điều lệ hoặc có đa số thành viên hợp danh là cá nhân nước ngoài đối với tổ chức kinh tế là công ty hợp danh.
- Tổ chức kinh tế quy định tại điểm a (khoản 1 Điều 23 Luật Đầu tư 2020) nắm giữ trên 50% vốn điều lệ.
- Tổ chức kinh tế có nhà đầu tư nước ngoài và tổ chức kinh tế quy định tại điểm a (khoản 1 Điều 23 Luật Đầu tư 2020) nắm giữ trên 50% vốn điều lệ.
- Các tổ chức kinh tế không thuộc vào các trường hợp quy định tại các điểm a, b, và c (khoản 1 Điều 23 Luật Đầu tư 2020) sẽ thực hiện các điều kiện và thủ tục đầu tư theo quy định đối với nhà đầu tư trong nước khi đầu tư vào việc thành lập tổ chức kinh tế khác, hoặc đầu tư theo hình thức góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp của tổ chức kinh tế khác.
- Đối với tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài đã được thành lập tại Việt Nam, nếu có dự án đầu tư mới, họ có thể thực hiện thủ tục cho dự án đó mà không cần phải thành lập tổ chức kinh tế mới.
Vai trò quan trọng của FDI trong nền kinh tế Việt Nam
FDI (Đầu tư trực tiếp nước ngoài) đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, góp phần thúc đẩy tăng trưởng, nâng cao đời sống nhân dân và hội nhập quốc tế.
Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế
- Nguồn vốn đầu tư dồi dào: FDI cung cấp nguồn vốn đầu tư quan trọng cho Việt Nam, góp phần thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là các dự án quy mô lớn, đòi hỏi nhiều vốn.
- Tạo thêm việc làm: FDI tạo ra nhiều việc làm mới, góp phần giải quyết vấn đề thất nghiệp, nâng cao thu nhập cho người lao động, cải thiện đời sống nhân dân.
- Nâng cao năng lực sản xuất và trình độ công nghệ: FDI giúp doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận công nghệ tiên tiến, quản lý hiện đại, nâng cao năng lực sản xuất, trình độ công nghệ, từ đó nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
- Mở rộng thị trường: FDI giúp doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội tiếp cận thị trường quốc tế, xuất khẩu sản phẩm ra nước ngoài, tăng kim ngạch xuất khẩu, thúc đẩy phát triển kinh tế.
Nâng cao năng lực cạnh tranh
- Học hỏi kinh nghiệm quản lý, điều hành: FDI giúp Việt Nam học hỏi kinh nghiệm quản lý, điều hành từ các nước phát triển, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.
- Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: FDI góp phần đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn cho người lao động, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.
Thúc đẩy hội nhập quốc tế
- Hội nhập kinh tế quốc tế: FDI giúp Việt Nam hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế quốc tế, tham gia các Hiệp định thương mại tự do, tạo điều kiện thuận lợi cho xuất nhập khẩu, thu hút nguồn vốn, công nghệ và kinh nghiệm quản lý từ các nước phát triển.
- Nâng cao vị thế quốc tế: FDI giúp nâng cao vị thế quốc tế của Việt Nam, thu hút sự quan tâm của cộng đồng quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi cho hợp tác quốc tế.
Một số tác động khác
- Bảo vệ môi trường: Nhiều dự án FDI áp dụng công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường, góp phần bảo vệ môi trường.
- Thúc đẩy phát triển văn hóa, xã hội: FDI giúp giao lưu văn hóa, trao đổi kinh nghiệm giữa các quốc gia, thúc đẩy phát triển văn hóa, xã hội.
Tuy nhiên, FDI cũng có thể tiềm ẩn một số rủi ro như:
- Mất cân bằng thương mại: Nếu nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu, Việt Nam có thể bị thâm hụt thương mại.
- Gây ảnh hưởng đến môi trường: Một số dự án FDI có thể gây ô nhiễm môi trường nếu không được quản lý chặt chẽ.
- Mất việc làm: Việc áp dụng công nghệ tiên tiến trong các dự án FDI có thể dẫn đến tình trạng mất việc làm cho người lao động.
Trên đây là những thông tin quan trọng về FDI là gì? FDI đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo thêm việc làm và thu hút đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, để thành lập và vận hành hiệu quả doanh nghiệp FDI, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tuân thủ các quy định của pháp luật.
|
