1. Khung khổ pháp lý cho tài sản số hiện nay như thế nào?
Trả lời:
Tài sản số có thể là một khái niệm vẫn còn khá mới lạ đối với Việt Nam, tuy nhiên so với nhiều quốc gia trên thế giới, thì tài sản số lại không còn thuật ngữ xa lạ mà hệ thống pháp luật của các quốc gia này cũng đã thiết lập nên những quy chế pháp lý nhất định điều chỉnh thứ tài sản này. Cụ thể, đó là những quy định về việc thu thuế đối với các giao dịch liên quan đến tài sản số, quản lý thuế đối với nguồn thu thuế có được từ những giao dịch này để tránh thất thu thuế; các quy định về quyền sở hữu đối với tài sản số và cách thức bảo vệ các chủ thể tham gia vào thị trường giao dịch tài sản số; Mặt khác, những quy định về giao dịch trên thị trường tài sản số nhằm bảo vệ nhà đầu tư cũng đã và đang được đặt ra nhằm bảo vệ nhà đầu tư, góp phần thúc đẩy tính minh bạch của thị trường và bảo vệ nhà đầu tư khỏi cả những rủi ro liên quan đến “tin tặc”. Thêm vào đó, còn là những quy định về phòng chống tội phạm rửa tiền và lừa đảo.
Đặt trong bối cảnh Việt Nam, một khuôn khổ pháp lý rõ ràng chưa được đặt ra về vấn đề tài sản số, mặc dù sự xuất hiện của loại tài sản này và các giao dịch liên quan đến nó là một đòi hỏi tất yếu của nền kinh tế thị trường, nhất là trong xu thế hội nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh tế thế giới. Hệ lụy của điều này, trước hết có thể kể đến như nhiều vụ việc liên quan đến tiền mã hoá, rửa tiền, lừa đảo, đánh bạc trên không gian mạng, mua bán trao đổi tiền mã hoá trên các sàn như Binance, ví điện tử... đã diễn ra. Tuy nhiên, cơ quan chức năng gặp khó khăn trong việc định danh các nguồn tiền và truy vết dòng tiền. Mặt khác, trong những tình huống này, các cơ quan cũng chưa biết phải phối hợp với nhau như thế nào để điều tra, thu thập tài liệu đúng quy định pháp luật và có thể truy tố các hành vi phạm tội. Như vậy, Việt Nam cần xem xét nhanh chóng xây dựng khuôn pháp lý điều chỉnh các vấn đề liên quan đến tài sản số để đáp ứng nhu cầu bức thiết này.
2. Việt Nam đã xây dựng những chính sách như thế nào cho tài sản số?
Trả lời:
Hiện nay, Việt Nam vẫn chưa có khung pháp lý hoàn chỉnh cho tài sản số. Tuy nhiên, những động thái gần đây cho thấy chính phủ đang quyết liệt thúc đẩy quá trình này. Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Bộ Tài chính khẩn trương hoàn thiện hồ sơ Nghị quyết thí điểm quản lý tài sản ảo, trình Thường trực Chính phủ trước ngày 13/3. Đồng thời, Bộ Tài chính đang phối hợp với Ngân hàng Nhà nước để xây dựng khung pháp lý cho tài sản số và tiền mã hóa.
Theo lãnh đạo Bộ Tài chính, dự kiến các sàn giao dịch tài sản số sẽ được tổ chức và vận hành bởi các đơn vị được nhà nước cấp phép. Điều này nhằm đảm bảo tính minh bạch và an toàn cho thị trường. Ngoài ra, cơ chế cho phép doanh nghiệp Việt Nam phát hành tài sản ảo để huy động vốn cũng đang được nghiên cứu, nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp nắm bắt xu hướng và đóng góp vào tăng trưởng kinh tế.
Sự chỉ đạo sát sao của Thủ tướng Chính phủ cho thấy quyết tâm của Việt Nam trong việc sớm thiết lập khung pháp lý cho lĩnh vực này. Điều này đòi hỏi sự tham gia tích cực từ các bộ, ban, ngành liên quan.
Bên cạnh đó, hội thảo "Pháp lý Tài sản số trước thềm ban hành Luật Công nghiệp Công nghệ số" do Bộ Thông tin và Truyền thông và Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA) tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh đã thu hút sự quan tâm của nhiều chuyên gia. Các ý kiến tại hội thảo nhấn mạnh rằng, việc chính thức định nghĩa và điều chỉnh tài sản số trong Luật CNCNS sẽ góp phần quan trọng vào việc bảo vệ quyền lợi người dùng, giảm thiểu rủi ro, thúc đẩy kinh tế số, thu hút đầu tư và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.
3. Theo ông, thời gian tới, Việt Nam cần làm gì để hoàn thiện vấn đề pháp lý cho tài sản số?
Trả lời:
Để hoàn thiện vấn đề pháp lý cho tài sản số tại Việt Nam, trước tiên, chúng ta cần có một bước tiến quan trọng trong việc xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý. Hiện tại, việc trình và thông qua các văn bản pháp luật cụ thể về tài sản số và tiền kỹ thuật số là rất quan trọng. Việc cho phép thí điểm các sàn giao dịch tiền ảo, tài sản số cũng là một bước đi cần thiết để tạo điều kiện cho sự phát triển minh bạch và an toàn của thị trường này.
Thứ hai, việc quản lý rủi ro là một phần không thể thiếu. Chúng ta cần đảm bảo rằng các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, an toàn thông tin, và phòng chống các hoạt động bất hợp pháp được rõ ràng và hiệu quả. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, các doanh nghiệp và cộng đồng. Chúng ta cần xây dựng các cơ chế giám sát và kiểm soát hiệu quả, đồng thời nâng cao nhận thức của người dân về các rủi ro liên quan đến tài sản số.
Bên cạnh đó, việc giáo dục và nâng cao năng lực cho cả các cơ quan quản lý và cộng đồng về tài sản số là điều cần thiết. Điều này sẽ giúp chúng ta phát triển bền vững và an toàn trong lĩnh vực này. Chúng ta cần tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo và các chương trình giáo dục để nâng cao kiến thức và kỹ năng cho các bên liên quan. Đồng thời, chúng ta cần khuyến khích các trường đại học và các tổ chức nghiên cứu tham gia vào việc nghiên cứu và phát triển các công nghệ liên quan đến tài sản số.
Cuối cùng, việc học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia đi đầu trong lĩnh vực tài sản số và tiền điện tử sẽ giúp chúng ta xây dựng một khung pháp lý phù hợp và cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Hy vọng rằng với sự quyết tâm và hợp tác của tất cả các bên liên quan, chúng ta sẽ có thể tạo ra một môi trường pháp lý thuận lợi cho sự phát triển của tài sản số tại Việt Nam.
4. Quốc tế xử lý vấn đề này như thế nào, Việt Nam có thể học gì từ họ, thưa ông?
Trả lời:
Việc hoàn thiện pháp lý cho tài sản số đã trở thành một ưu tiên hàng đầu. Nhiều quốc gia đã áp dụng các phương pháp tiếp cận khác nhau để quản lý và thúc đẩy sự phát triển của tài sản số. Ví dụ, Singapore đã xây dựng một môi trường pháp lý linh hoạt và hỗ trợ đổi mới, thông qua các chính sách khuyến khích phát triển công nghệ blockchain và tăng cường quản lý rủi ro tài chính. Thụy Sĩ cũng đã có khung pháp lý đầy đủ về tài sản số và tiền điện tử, bao gồm các quy định về thuế và bảo vệ người dùng. Các hoạt động liên quan đến tài sản số được quản lý bởi Ngân hàng Trung ương và Cơ quan Quản lý tài chính (FINMA).
Tại Hoa Kỳ, các sàn giao dịch tài sản số phải đăng ký với cơ quan quản lý và tuân thủ các quy định phòng chống rửa tiền và xác minh danh tính (KYC). Có khoảng 50 dự luật liên quan đến tiền mã hóa đang được xem xét tại Quốc hội Mỹ, cho thấy sự quan tâm và nỗ lực hoàn thiện pháp lý. Thái Lan cũng đã ban hành Sắc lệnh khẩn cấp về kinh doanh tài sản ảo từ năm 2018, thể hiện sự chủ động trong việc quản lý tài sản số.
Từ những kinh nghiệm này, Việt Nam có thể rút ra bài học quan trọng. Trước hết, việc hoàn thiện khung pháp lý là cần thiết để quản lý và thúc đẩy phát triển tài sản số một cách lành mạnh và hiệu quả. Việt Nam cũng có thể áp dụng mô hình sandbox có kiểm soát, cho phép các doanh nghiệp fintech thử nghiệm các mô hình mới mà không cần tuân theo các quy định truyền thống ngay lập tức. Cuối cùng, việc bảo vệ người tiêu dùng thông qua các quy định về bảo mật an toàn và quyền của người tiêu dùng sẽ giúp tăng cường niềm tin vào thị trường tài sản số.
