Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch công ty luật SBLAW trả lời Tạp chí diễn đàn doanh nghiệp với chủ đề: "Xử lý dự án tồn đọng để chống lãng phí theo chỉ đạo của Thủ tướng". Dưới đây là nội dung chi tiết:
Việc chậm trễ trong triển khai một số dự án thời gian qua bắt nguồn từ những nguyên nhân nào, thưa ông?
Việc chậm trễ trong triển khai các dự án thời gian qua xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả yếu tố chủ quan lẫn khách quan.
Trước hết, một trong những nguyên nhân chính là vấn đề pháp lý và thủ tục hành chính phức tạp. Hệ thống pháp luật về đầu tư, xây dựng, và đất đai còn chồng chéo, thiếu đồng bộ, dẫn đến tình trạng nhiều dự án bị ách tắc trong khâu phê duyệt, giải phóng mặt bằng, hoặc cấp giấy phép. Các quy định này thường xuyên thay đổi, gây khó khăn cho các chủ đầu tư trong việc đảm bảo tuân thủ đầy đủ.
Thứ hai, công tác quản lý và điều hành tại một số địa phương còn hạn chế, thiếu sự phối hợp giữa các cơ quan, ban ngành. Điều này dẫn đến tình trạng trì hoãn trong việc giải quyết các vướng mắc tại chỗ, khiến tiến độ triển khai bị kéo dài.
Ngoài ra, một số dự án còn gặp khó khăn về nguồn vốn. Việc huy động vốn đầu tư, đặc biệt là từ nguồn xã hội hóa, chưa đạt hiệu quả cao. Nhiều doanh nghiệp, nhà đầu tư cũng e ngại tham gia các dự án do rủi ro liên quan đến chính sách hoặc môi trường kinh doanh chưa thực sự ổn định. Thêm vào đó, năng lực của một số chủ đầu tư cũng là vấn đề đáng chú ý. Một số đơn vị không đủ kinh nghiệm hoặc tiềm lực tài chính yếu kém, dẫn đến việc triển khai dự án không đạt kỳ vọng về chất lượng và tiến độ.
Cuối cùng, các yếu tố khách quan như dịch bệnh, thiên tai, biến động kinh tế cũng góp phần làm gián đoạn hoặc làm chậm tiến độ của nhiều dự án. Ví dụ, đại dịch COVID-19 vừa qua đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng và lực lượng lao động, khiến nhiều dự án phải tạm dừng hoặc điều chỉnh kế hoạch.
Để giải quyết tình trạng này, cần có các biện pháp toàn diện, bao gồm đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường năng lực quản lý và phối hợp giữa các cấp, cải thiện môi trường đầu tư, và đặc biệt là nâng cao trách nhiệm của các bên liên quan trong việc triển khai dự án.
Theo ông, đâu là giải pháp phù hợp cho các dự án tồn đọng này?
Để giải quyết hiệu quả tình trạng dự án tồn đọng, cần có những giải pháp toàn diện và đồng bộ, tập trung vào cả nguyên nhân gốc rễ và các vấn đề phát sinh cụ thể. Dưới đây là những giải pháp phù hợp:
Thứ nhất, cần rà soát và phân loại các dự án tồn đọng. Cần tiến hành rà soát kỹ lưỡng để phân loại các dự án theo mức độ tồn đọng, nguyên nhân và khả năng xử lý. Những dự án có tiềm năng tiếp tục triển khai cần được ưu tiên giải quyết các vướng mắc về pháp lý, vốn, hoặc giải phóng mặt bằng. Đối với các dự án không khả thi hoặc kéo dài quá lâu mà không có giải pháp cụ thể, cần cân nhắc thu hồi hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng để tránh lãng phí nguồn lực.
Thứ hai, cần đơn giản hóa thủ tục hành chính và tháo gỡ pháp lý. Các cơ quan chức năng cần rà soát và sửa đổi các quy định pháp luật chồng chéo, bất cập trong lĩnh vực đầu tư, đất đai, xây dựng. Đồng thời, cần thiết lập các cơ chế phối hợp liên ngành để rút ngắn thời gian xử lý thủ tục hành chính. Việc thành lập tổ công tác đặc biệt để trực tiếp giải quyết vướng mắc cho từng dự án lớn hoặc trọng điểm cũng là một giải pháp cần thiết.
Thứ ba, cần tăng cường trách nhiệm và năng lực quản lý. Cần nâng cao trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước và chính quyền địa phương trong việc giám sát, đôn đốc và xử lý các dự án tồn đọng. Đồng thời, cần đào tạo, nâng cao năng lực chuyên môn của cán bộ quản lý, đảm bảo việc phối hợp giữa các cơ quan liên quan được thực hiện hiệu quả hơn.
Thứ tư, huy động và quản lý nguồn vốn hiệu quả. Đối với những dự án gặp khó khăn về vốn, cần thúc đẩy các giải pháp huy động vốn từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm xã hội hóa, hợp tác công-tư hoặc kêu gọi đầu tư nước ngoài. Đồng thời, phải tăng cường kiểm soát việc sử dụng vốn để tránh thất thoát, lãng phí.
Thứ năm, cần đề cao trách nhiệm của chủ đầu tư. Các chủ đầu tư cần có lộ trình cụ thể, rõ ràng về việc triển khai dự án, đảm bảo thực hiện đúng cam kết về tiến độ và chất lượng. Trường hợp chủ đầu tư không đủ năng lực hoặc vi phạm nghiêm trọng, cần kiên quyết xử lý bằng cách thu hồi dự án hoặc chuyển giao cho các đơn vị khác có đủ năng lực hơn.
Cuối cùng, tăng cường ứng dụng công nghệ trong quản lý dự án. Việc áp dụng các công cụ công nghệ số để giám sát tiến độ, quản lý tài chính và báo cáo thường xuyên sẽ giúp các cơ quan quản lý nắm bắt kịp thời tình trạng của từng dự án, từ đó đưa ra các biện pháp xử lý nhanh chóng và phù hợp.
Như vậy, những giải pháp này cần được triển khai đồng bộ, với sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, chủ đầu tư và các bên liên quan. Quan trọng nhất là cần một cam kết chính trị mạnh mẽ từ các cấp lãnh đạo để đẩy nhanh tiến độ xử lý và hạn chế tối đa lãng phí nguồn lực quốc gia.
Cần những quy định mới nào để hạn chế tình trạng lãng phí các quỹ đất diễn ra, thưa ông?
Để hạn chế tình trạng lãng phí quỹ đất, cần ban hành và thực thi những quy định mới một cách chặt chẽ, đồng thời đảm bảo tính đồng bộ trong quản lý. Cụ thể:
Thứ nhất, cần có các quy định rõ ràng về thời hạn sử dụng đất và tiến độ thực hiện dự án. Đối với các dự án được giao đất, cần đặt ra thời hạn cụ thể để triển khai, nếu không thực hiện đúng cam kết, phải áp dụng các biện pháp chế tài mạnh như thu hồi đất hoặc chuyển giao cho nhà đầu tư khác có năng lực. Đồng thời, các dự án cần ràng buộc trách nhiệm tiến độ với các mốc kiểm tra định kỳ để đảm bảo triển khai đúng kế hoạch, tránh tình trạng trì hoãn kéo dài.
Thứ hai, quy định về sử dụng đất phải đảm bảo hiệu quả và phù hợp với quy hoạch. Việc kiểm soát quy hoạch cần được thực hiện nghiêm ngặt, tránh tình trạng điều chỉnh tùy tiện làm mất cân đối phát triển kinh tế - xã hội. Cần thiết lập tỷ lệ sử dụng đất bắt buộc trong một khoảng thời gian nhất định, đặc biệt đối với các khu đất lớn, nhằm tránh tình trạng bỏ hoang hoặc sử dụng không đúng mục đích.
Thứ ba, tăng cường cơ chế giám sát và minh bạch thông tin về quỹ đất. Một hệ thống cơ sở dữ liệu toàn quốc về quỹ đất cần được xây dựng, bao gồm thông tin về chủ sở hữu, mục đích sử dụng, và tiến độ triển khai dự án. Việc công khai minh bạch này không chỉ giúp giám sát hiệu quả hơn mà còn hạn chế hành vi đầu cơ đất đai. Song song đó, ứng dụng công nghệ số để theo dõi tiến độ sử dụng đất và phát hiện vi phạm kịp thời là giải pháp cần thiết.
Thứ tư, bổ sung các quy định về nghĩa vụ tài chính đối với đất không sử dụng. Áp dụng mức thuế suất cao đối với đất bỏ hoang, đặc biệt là các khu đất đã được giao cho doanh nghiệp nhưng không triển khai trong thời hạn quy định. Trong trường hợp đất bị bỏ hoang kéo dài không có lý do chính đáng, cần áp dụng biện pháp xử phạt hành chính hoặc thu hồi đất để tái phân bổ cho các dự án có nhu cầu thực tế và khả năng triển khai.
Thứ năm, cần có chính sách hỗ trợ và khuyến khích sử dụng đất hiệu quả. Đối với các nhà đầu tư thực hiện dự án đúng tiến độ và mang lại giá trị kinh tế - xã hội cao, nên có các ưu đãi như giảm thuế, hỗ trợ tài chính hoặc gia hạn thời gian thuê đất. Ngoài ra, trong trường hợp dự án gặp khó khăn, có thể cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất hợp lý, nhưng phải đảm bảo quy trình công khai và tuân thủ pháp luật.
Thứ sáu, vai trò của chính quyền địa phương và cộng đồng cần được tăng cường. Chính quyền địa phương phải tham gia tích cực trong việc giám sát và xử lý vi phạm về sử dụng đất, đồng thời khuyến khích sự tham gia của cộng đồng trong việc theo dõi và phản ánh các vấn đề liên quan. Việc phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền và người dân sẽ giúp tăng hiệu quả quản lý và hạn chế tối đa lãng phí nguồn tài nguyên đất đai.
Như vậy, những quy định này, nếu được thực thi một cách đồng bộ và quyết liệt, không chỉ giúp khắc phục tình trạng lãng phí đất đai mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển kinh tế bền vững và sử dụng hiệu quả tài nguyên quốc gia.
|
