Quyền tác giả đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của người sáng tạo, khuyến khích sự sáng tạo và phát triển văn hóa. Nhờ có quyền tác giả, các tác giả mới có động lực để sáng tạo ra những tác phẩm có giá trị, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần của xã hội. Vậy quyền tác giả là gì? Hướng dẫn phân biệt quyền tác giả và quyền liên quan.
Quyền tác giả là gì?
Theo khoản 2 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung 2009 và 2019) thì quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu. Nói một cách đơn giản, quyền tác giả là quyền của người sáng tạo ra một tác phẩm, chẳng hạn như một bài hát, một cuốn sách, một bức tranh,... Quyền này cho phép người sáng tạo có quyền quyết định việc sử dụng tác phẩm của mình.
Theo khoản 1 điều 3 Luật sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi bổ sung 2009 và 2019, trong đó, đối tượng quyền tác giả bao gồm tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học; đối tượng quyền liên quan đến quyền tác giả bao gồm cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa.
Ví dụ: Khi một nhạc sĩ sáng tác một bài hát, nhạc sĩ đó có quyền tác giả đối với bài hát đó. Quyền này cho phép nhạc sĩ quyết định ai được hát bài hát, ai được sử dụng bài hát trong phim, và nhạc sĩ cũng có quyền nhận tiền bản quyền khi bài hát được sử dụng.
Quyền tác giả bao gồm những quyền gì?
Theo quy định của pháp luật, quyền tác giả đối với tác phẩm sẽ bao gồm 02 quyền là quyền tài sản và quyền nhân thân. Cụ thể:
Quyền nhân thân
Quyền nhân thân trong quyền tác giả bao gồm những quyền sau:
- Đặt tên cho tác phẩm;
- Đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm; được nêu tên thật hoặc bút danh khi tác phẩm được công bố, sử dụng;
- Công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm;
- Bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho người khác sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả.
Quyền tài sản
Quyền tài sản trong quyền tác giả sẽ bao gồm những quyền sau:
- Làm tác phẩm phái sinh;
- Biểu diễn tác phẩm trước công chúng;
- Sao chép tác phẩm;
- Phân phối, nhập khẩu bản gốc hoặc bản sao tác phẩm;
- Truyền đạt tác phẩm đến công chúng bằng phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào khác;
- Cho thuê bản gốc hoặc bản sao tác phẩm điện ảnh, chương trình máy tính.
Một số khái niệm về quyền tác giả
Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu.
Quyền liên quan đến quyền tác giả (sau đây gọi là quyền liên quan) là quyền của tổ chức, cá nhân đối với cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa.
Tác phẩm là sản phẩm sáng tạo trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật và khoa học thể hiện bằng bất kỳ phương tiện hay hình thức nào.
Tác phẩm phái sinh là tác phẩm dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, tác phẩm phóng tác, cải biên, chuyển thể, biên soạn, chú giải, tuyển chọn.
Tác phẩm, bản ghi âm, ghi hình đã công bố là tác phẩm, bản ghi âm, ghi hình đã được phát hành với sự đồng ý của chủ sở hữu quyền tác giả, chủ sở hữu quyền liên quan để phổ biến đến công chúng với một số lượng bản sao hợp lý
Tác phẩm di cảo là tác phẩm được công bố lần đầu sau khi tác giả đã chết.
Tác phẩm khuyết danh là tác phẩm không có tên tác giả (tên thật hoặc bút danh) trên tác phẩm khi công bố.
Bản gốc tác phẩm là bản được tồn tại dưới dạng vật chất mà trên đó việc sáng tạo tác phẩm được định hình lần đầu tiên.
Bản sao tác phẩm là bản sao chép trực tiếp hoặc gián tiếp một phần hoặc toàn bộ tác phẩm. Bản sao chụp tác phẩm cũng là bản sao tác phẩm.
Định hình là sự biểu hiện bằng chữ viết, các ký tự khác, đường nét, hình khối, bố cục, màu sắc, âm thanh, hình ảnh hoặc sự tái hiện âm thanh, hình ảnh dưới dạng vật chất nhất định để từ đó có thể nhận biết, sao chép hoặc truyền đạt.
Bản ghi âm, ghi hình là bản định hình các âm thanh, hình ảnh của cuộc biểu diễn hoặc các âm thanh, hình ảnh khác hoặc việc định hình sự tái hiện lại các âm thanh, hình ảnh không phải dưới hình thức định hình gắn với tác phẩm điện ảnh hoặc tác phẩm nghe nhìn khác.
Bản sao bản ghi âm, ghi hình là bản sao chép trực tiếp hoặc gián tiếp một phần hoặc toàn bộ bản ghi âm, ghi hình.
Công bố cuộc biểu diễn đã định hình hoặc bản ghi âm, ghi hình là việc đưa các bản sao của cuộc biểu diễn đã được định hình hoặc bản ghi âm, ghi hình tới công chúng với sự đồng ý của chủ sở hữu quyền liên quan.
Sao chép là việc tạo ra một hoặc nhiều bản sao của tác phẩm hoặc bản ghi âm, ghi hình bằng bất kỳ phương tiện hay hình thức nào, bao gồm cả việc tạo bản sao dưới hình thức điện tử.
Phát sóng là việc truyền âm thanh hoặc hình ảnh hoặc cả âm thanh và hình ảnh của tác phẩm, cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng đến công chúng bằng phương tiện vô tuyến hoặc hữu tuyến, bao gồm cả việc truyền qua vệ tinh để công chúng có thể tiếp nhận được tại địa điểm và thời gian do chính họ lựa chọn.
Tái phát sóng là việc một tổ chức phát sóng phát sóng đồng thời chương trình phát sóng của một tổ chức phát sóng khác. Tiếp sóng cũng là tái phát sóng.
Tín hiệu vệ tinh mang chương trình mã hoá là tín hiệu mang chương trình được truyền qua vệ tinh dưới dạng mà trong đó các đặc tính âm thanh hoặc các đặc tính hình ảnh hoặc cả hai đặc tính đó đã được thay đổi nhằm mục đích ngăn cản việc thu trái phép chương trình.
Phân biệt giữa quyền tác giả và quyền liên quan
Quyền tác giả và quyền liên quan đều là những khái niệm quan trọng trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, nhưng chúng có những điểm khác biệt rõ ràng.
Quyền tác giả
Định nghĩa: Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu.
Đối tượng bảo hộ: Bao gồm các tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học như sách, bài hát, phim, phần mềm, thiết kế, v.v.
Nội dung quyền:
- Quyền nhân thân: Quyền được công nhận là tác giả, quyền bảo vệ tác phẩm khỏi bị xuyên tạc, làm sai lệch.
- Quyền tài sản: Quyền quyết định việc sao chép, phổ biến, cho thuê tác phẩm và thu lợi nhuận từ đó.
Đặc điểm:
- Bảo hộ tự động: Tác phẩm được bảo hộ ngay khi ra đời, không cần đăng ký.
- Thời hạn bảo hộ: Tuân theo quy định của pháp luật, thường là suốt đời tác giả cộng thêm 70 năm sau khi tác giả mất.
Quyền liên quan
Định nghĩa: Quyền liên quan là quyền của những người có đóng góp vào việc tạo ra, cố định hoặc phổ biến tác phẩm, nhưng không phải là tác giả của tác phẩm đó.
Đối tượng bảo hộ:
- Người biểu diễn: Nghệ sĩ, diễn viên, ca sĩ khi biểu diễn tác phẩm.
- Nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình: Những người thực hiện quá trình ghi âm, ghi hình tác phẩm.
- Tổ chức phát sóng: Các đài truyền hình, đài phát thanh khi phát sóng chương trình.
Nội dung quyền:
- Quyền ngăn chặn việc ghi âm, ghi hình, phát sóng trái phép cuộc biểu diễn của mình.
- Quyền nhận thù lao khi cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình của mình được sử dụng.
Đặc điểm:
- Bảo hộ tự động: Tương tự như quyền tác giả, quyền liên quan cũng được bảo hộ tự động.
- Thời hạn bảo hộ: Thường ngắn hơn so với quyền tác giả, tùy thuộc vào từng loại quyền liên quan cụ thể.
Bảng so sánh
| Đặc điểm | Quyền tác giả | Quyền liên quan |
| Đối tượng | Tác phẩm sáng tạo | Cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng |
| Chủ thể | Tác giả | Người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình, tổ chức phát sóng |
| Nội dung quyền | Quyền nhân thân và quyền tài sản | Quyền ngăn chặn sử dụng trái phép và quyền nhận thù lao |
| Thời hạn bảo hộ | Thường là suốt đời tác giả cộng thêm 70 năm | Ngắn hơn quyền tác giả |
Ví dụ minh họa
- Quyền tác giả: Một nhà văn viết một cuốn tiểu thuyết. Nhà văn này có quyền quyết định việc xuất bản cuốn sách, dịch sang ngôn ngữ khác, và nhận tiền bản quyền từ việc bán sách.
- Quyền liên quan: Một ca sĩ biểu diễn một bài hát. Ca sĩ này có quyền ngăn chặn việc ghi âm lại buổi biểu diễn của mình mà không được phép và có quyền nhận thù lao khi bản ghi âm đó được phát hành.
Tóm lại, quyền tác giả và quyền liên quan đều nhằm mục đích bảo vệ các sáng tạo của con người. Tuy nhiên, quyền tác giả tập trung vào việc bảo vệ quyền của người sáng tạo trực tiếp ra tác phẩm, còn quyền liên quan bảo vệ quyền của những người có đóng góp vào việc tạo ra, cố định hoặc phổ biến tác phẩm.
Trên đây là những thông tin về quyền tác giả là gì? Hướng dẫn phân biệt giữa quyền tác giả và quyền liên quan chi tiết nhất. Hi vọng những thông tin này hữu ích với quý khách hàng. Nếu quý khách có nhu cầu về đăng ký bản quyền tác giả vui lòng liên hệ ngay tới SBLAW để được tư vấn từ các luật sư sở hữu trí tuệ của chúng tôi.
|
