Việt Nam đang hướng đến phát triển nông nghiệp bền vững, vì thế chính sách thuế giá trị gia tăng (GTGT) đối với phân bón trở thành một trong những vấn đề đang được dư luận quan tâm. Theo Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SBLAW, việc áp dụng mức thuế GTGT 5% cho phân bón sẽ không chỉ giúp Nhà nước tăng thu ngân sách mà còn hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất phân bón giảm chi phí, từ đó tạo điều kiện để hạ giá thành sản phẩm đến tay người nông dân. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng, để đạt được các mục tiêu này, cần có những điều chỉnh hợp lý nhằm tạo sự cân bằng lợi ích giữa các bên liên quan.
Bất cập thuế GTGT với phân bón và thiết bị nông nghiệp
Theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật về thuế số 71/2014/QH13, có hiệu lực từ ngày 1/1/2015 (gọi tắt là Luật Thuế 71), phân bón và các thiết bị, máy móc phục vụ nông nghiệp nằm trong danh mục không chịu thuế GTGT. Chính sách này được xây dựng với mục tiêu hỗ trợ và khuyến khích phát triển nông nghiệp, giảm bớt gánh nặng chi phí cho nông dân. Tuy nhiên, thực tế triển khai đã phát sinh một số bất cập, ảnh hưởng đến không chỉ doanh nghiệp sản xuất phân bón mà còn đến sự phát triển của ngành nông nghiệp.
Gia tăng chi phí sản xuất do không được khấu trừ thuế đầu vào: Theo Luật sư Nguyễn Thanh Hà, khi phân bón và thiết bị nông nghiệp không chịu thuế GTGT, các doanh nghiệp sản xuất không được khấu trừ thuế đầu vào cho nguyên vật liệu, dịch vụ liên quan. Điều này gây khó khăn cho các doanh nghiệp sản xuất phân bón, vì họ phải chịu thuế GTGT trên các nguyên vật liệu đầu vào mà không được khấu trừ hoặc hoàn thuế. Kết quả là chi phí sản xuất gia tăng, buộc các doanh nghiệp phải đẩy giá bán lên, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của sản phẩm phân bón nội địa trên thị trường.
Luật sư Hà cho rằng, việc không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào đang làm khó cho doanh nghiệp sản xuất phân bón, bởi lẽ chi phí này không chỉ ảnh hưởng đến lợi nhuận mà còn làm giảm sức hấp dẫn của sản phẩm nội địa đối với nông dân. Điều này khiến mục tiêu giảm chi phí sản xuất và hạ giá thành sản phẩm đến tay người nông dân khó đạt được.
Một bất cập khác của chính sách hiện tại là sự cạnh tranh không công bằng giữa hàng sản xuất trong nước và hàng nhập khẩu. Cụ thể, trong khi phân bón nội địa không chịu thuế GTGT nhưng không được khấu trừ thuế đầu vào, các sản phẩm nhập khẩu từ các quốc gia khác lại có thể được miễn thuế hoặc nhận các ưu đãi thuế, dẫn đến mức giá cạnh tranh hơn.
Đối với các sản phẩm nhập khẩu, sự ưu đãi về thuế hoặc miễn thuế giúp giảm giá thành, khiến phân bón nhập khẩu dễ dàng chiếm lĩnh thị trường. Đây là một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước, khi họ vừa chịu chi phí cao mà không được hưởng lợi từ chính sách miễn thuế, dẫn đến sự mất cân bằng trong thị trường.
Luật sư Hà cũng cho rằng, chính sách miễn thuế GTGT hiện nay không tạo động lực thu hút đầu tư vào ngành sản xuất phân bón và thiết bị nông nghiệp. Khi không được khấu trừ thuế đầu vào, các doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc quản lý chi phí, từ đó ảnh hưởng đến khả năng đầu tư và mở rộng sản xuất. Điều này vô hình trung làm chậm lại quá trình phát triển của ngành nông nghiệp, vì các doanh nghiệp không có điều kiện để cải tiến công nghệ hoặc tăng cường chất lượng sản phẩm.
Ngoài ra, do không thể khấu trừ thuế GTGT đầu vào, các doanh nghiệp cũng gặp khó khăn trong việc quản lý chi phí và lợi nhuận, làm giảm khả năng cạnh tranh của phân bón nội địa trên thị trường, nhất là trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cạnh tranh mạnh mẽ từ hàng nhập khẩu.
Nhiều lợi ích khi áp dụng thuế suất GTGT 5% cho phân bón
Trước những bất cập kể trên, Luật sư Hà cho rằng, việc chuyển phân bón từ đối tượng không chịu thuế sang chịu thuế suất GTGT 5% là một bước đi phù hợp trong bối cảnh hiện nay. Theo ông, áp dụng thuế GTGT ở mức 5% sẽ mang lại một số lợi ích quan trọng, không chỉ giúp tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước mà còn mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất thông qua cơ chế khấu trừ thuế đầu vào.
Theo đó, khi áp dụng thuế GTGT 5%, Nhà nước có thể tăng nguồn thu ngân sách từ ngành phân bón, góp phần ổn định tài chính và hỗ trợ các chương trình phát triển nông nghiệp. Trong bối cảnh Việt Nam đang tham gia ngày càng sâu rộng vào các hiệp định thương mại tự do (FTA) và mở cửa thị trường, việc có một nguồn thu ổn định từ ngành nông nghiệp là cần thiết để đảm bảo nguồn lực cho các chính sách hỗ trợ nông dân và phát triển nông thôn.
Đối với doanh nghiệp, việc áp dụng thuế GTGT 5% sẽ cho phép họ khấu trừ thuế đầu vào, giảm bớt chi phí sản xuất. Từ đó, các doanh nghiệp có thể hạ giá thành sản phẩm và tăng khả năng cạnh tranh của phân bón nội địa so với hàng nhập khẩu. Ngoài ra, việc có cơ chế khấu trừ thuế đầu vào còn giúp các doanh nghiệp dễ dàng quản lý chi phí và lợi nhuận, tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở rộng đầu tư và phát triển sản xuất.
Theo Luật sư Hà, chính sách thuế GTGT 5% đối với phân bón không chỉ hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất mà còn giúp tăng tính minh bạch và hiệu quả của thị trường phân bón. Việc khấu trừ thuế đầu vào giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí tốt hơn, từ đó giảm giá thành sản phẩm, tạo sự cạnh tranh lành mạnh với hàng nhập khẩu.
Nông dân là người tiêu dùng cuối cùng trong chuỗi cung ứng phân bón, do đó họ là đối tượng chịu thuế gián thu. Nếu chính sách thuế GTGT 5% được áp dụng, doanh nghiệp có thể giảm giá bán nhờ vào việc khấu trừ thuế đầu vào, giúp giảm chi phí mua phân bón cho nông dân. Điều này giúp đạt được mục tiêu ban đầu của chính sách là hỗ trợ nông dân giảm chi phí, đồng thời đảm bảo an ninh lương thực và góp phần phát triển nông nghiệp bền vững.
Cần điều chỉnh chính sách thuế với phân bón và thiết bị nông nghiệp phù hợp
Trong bối cảnh Việt Nam đã tham gia 16 hiệp định thương mại tự do (FTA), với cam kết mở cửa thị trường mạnh mẽ, hàng hóa từ các quốc gia đối tác FTA có thể dễ dàng vào thị trường Việt Nam mà không gặp phải các rào cản thuế quan. Theo ông Hà, với sự cạnh tranh mạnh mẽ từ hàng nhập khẩu, các doanh nghiệp sản xuất trong nước, đặc biệt là doanh nghiệp sản xuất phân bón và thiết bị nông nghiệp, cần được bảo vệ để duy trì khả năng cạnh tranh.
Phòng vệ thương mại là một biện pháp hợp lý và cần thiết để bảo vệ các doanh nghiệp nội địa trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Việc điều chỉnh chính sách thuế GTGT đối với phân bón không chỉ nhằm hỗ trợ nông nghiệp mà còn đảm bảo tính công bằng giữa hàng nội địa và hàng nhập khẩu. Việc sửa đổi Luật Thuế GTGT cần được thực hiện cẩn trọng, đánh giá kỹ lưỡng tác động kinh tế và xã hội, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong nước mà không gây xáo trộn thị trường.
Mặc dù đề xuất áp thuế GTGT 5% mang lại nhiều lợi ích, song Luật sư Hà cũng lưu ý, để tránh tình trạng trục lợi chính sách, cần có cơ chế giám sát chặt chẽ. Việc giám sát sẽ giúp đảm bảo chính sách hỗ trợ đúng đối tượng, tránh việc tăng chi phí cho người nông dân và đạt được mục tiêu ban đầu là hỗ trợ phát triển nông nghiệp bền vững. Các cơ quan chức năng cần có các biện pháp kiểm soát và minh bạch hóa quá trình thực thi chính sách, để tránh việc doanh nghiệp lợi dụng chính sách nhằm tăng giá bán một cách không hợp lý.
Trong bối cảnh Việt Nam có trên 60% dân số sinh sống tại các vùng nông thôn và 30% lực lượng lao động tham gia vào ngành nông nghiệp, việc duy trì và phát triển nông nghiệp là yếu tố quan trọng để đảm bảo sinh kế cho người dân và an ninh lương thực. Việc áp dụng thuế GTGT 5% cho phân bón và thiết bị nông nghiệp sẽ hỗ trợ doanh nghiệp giảm chi phí, tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân tiếp cận phân bón với giá cả hợp lý và nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm nội địa. Đây là giải pháp hài hòa giữa nhu cầu phát triển bền vững và mục tiêu an ninh lương thực quốc gia.
Việc áp dụng thuế GTGT 5% cho phân bón và thiết bị nông nghiệp có thể giúp đạt được mục tiêu kép: vừa tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước, vừa hỗ trợ doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất, từ đó tạo điều kiện để hạ giá thành sản phẩm đến tay người nông dân. Đồng thời, việc sửa đổi chính sách thuế cần có sự giám sát chặt chẽ để ngăn ngừa trục lợi, đảm bảo chính sách hỗ trợ đúng đối tượng và góp phần xây dựng nền nông nghiệp bền vững. Chính sách thuế linh hoạt và phù hợp không chỉ thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững mà còn góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của các sản phẩm nông nghiệp Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế.
|
