Trong nền kinh tế thị trường, người sử dụng lao động đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển sản xuất, kinh doanh và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người lao động. Việc hiểu rõ về khái niệm, quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động là điều cần thiết để đảm bảo quan hệ lao động bình đẳng, hợp tác giữa hai bên.
Người sử dụng lao động là gì?
Theo quy định của Bộ luật Lao động 2019, người sử dụng lao động được định nghĩa là:
"Doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức, hợp tác xã, hộ gia đình, cá nhân có thuê mướn, sử dụng người lao động làm việc cho mình theo thỏa thuận; trường hợp người sử dụng lao động là cá nhân thì phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ."
Nói cách khác, người sử dụng lao động là bất kỳ tổ chức hoặc cá nhân nào có quan hệ lao động với người lao động, bao gồm:
- Doanh nghiệp: Công ty cổ phần, công ty TNHH, công ty hợp danh, doanh nghiệp tư nhân,...
- Cơ quan hành chính nhà nước: Bộ, ban, ngành, địa phương,...
- Tổ chức sự nghiệp: Trường học, bệnh viện, viện nghiên cứu,...
- Hợp tác xã: Hợp tác xã nông nghiệp, hợp tác xã dịch vụ,...
- Hộ gia đình: Hộ gia đình sản xuất, kinh doanh,...
- Cá nhân: Cá nhân sử dụng lao động để làm việc nhà, trông trẻ, dạy học,...
Điều kiện người sử dụng lao động
Để được coi là người sử dụng lao động, tổ chức hoặc cá nhân đó phải đáp ứng các điều kiện sau:
- Có nhu cầu sử dụng lao động: Tổ chức hoặc cá nhân đó cần có nhu cầu sử dụng lao động để thực hiện công việc, sản xuất, kinh doanh,...
- Có đủ năng lực pháp lý: Tổ chức hoặc cá nhân đó phải có năng lực pháp lý để ký hợp đồng lao động với người lao động, thực hiện các nghĩa vụ đối với người lao động theo quy định của pháp luật.
- Có điều kiện làm việc: Tổ chức hoặc cá nhân đó phải có điều kiện làm việc an toàn, vệ sinh, đáp ứng nhu cầu tối thiểu về chỗ ở, ăn uống, đi lại cho người lao động.
Quyền và nghĩa vụ người sử dụng lao động
Người sử dụng lao động có những quyền và nghĩa vụ sau:
Quyền:
- Quyền tuyển dụng, bố trí, sắp xếp công việc cho người lao động: Người sử dụng lao động có quyền tuyển dụng, bố trí, sắp xếp công việc cho người lao động phù hợp với năng lực, trình độ chuyên môn, kỹ thuật và điều kiện sức khỏe của người lao động.
- Quyền khen thưởng, kỷ luật người lao động: Người sử dụng lao động có quyền khen thưởng, kỷ luật người lao động theo quy định của pháp luật và nội quy, quy chế lao động của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp.
- Quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động với người lao động trong một số trường hợp: Người sử dụng lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động với người lao động trong một số trường hợp được quy định tại Bộ luật Lao động 2019.
Nghĩa vụ:
- Nghĩa vụ trả lương, thưởng cho người lao động: Người sử dụng lao động có nghĩa vụ trả lương, thưởng cho người lao động đầy đủ, đúng thời hạn theo quy định của hợp đồng lao động và pháp luật.
- Nghĩa vụ bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động cho người lao động: Người sử dụng lao động có nghĩa vụ bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động cho người lao động, tạo môi trường làm việc an toàn, vệ sinh, phù hợp với điều kiện sức khỏe của người lao động.
- Nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho người lao động: Người sử dụng lao động có nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho người lao động theo quy định của pháp luật.
- Nghĩa vụ đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ thuật cho người lao động: Người sử dụng lao động có nghĩa vụ đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ thuật cho người lao động để đáp ứng yêu cầu công việc.
- Việc thực hiện đúng nghĩa vụ và quyền hạn của người sử dụng lao động góp phần đảm bảo quan hệ lao động bình đẳng, hợp tác giữa người sử dụng lao động và người lao động, tạo môi trường làm việc lành mạnh, thúc đẩy phát triển sản xuất, kinh doanh và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người lao động.
Quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động
Quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động là một quan hệ xã hội phát sinh trong việc thuê mướn, sử dụng lao động, trả lương giữa người lao động và người sử dụng lao động. Quan hệ này dựa trên sự thỏa thuận tự nguyện, bình đẳng giữa hai bên, nhằm mục đích đáp ứng nhu cầu của cả hai bên.
Đặc điểm của quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động:
- Tính tự nguyện: Hai bên tự nguyện tham gia vào quan hệ lao động, không có sự cưỡng ép hay ép buộc.
- Tính bình đẳng: Hai bên có quyền và nghĩa vụ ngang nhau, được tôn trọng lẫn nhau.
- Tính hợp tác: Hai bên hợp tác với nhau để hoàn thành công việc chung, cùng nhau phát triển.
- Tính lợi ích: Hai bên đều có lợi ích trong quan hệ lao động. Người lao động có được việc làm, thu nhập để trang trải cuộc sống, người sử dụng lao động có được nguồn nhân lực để thực hiện sản xuất, kinh doanh.
Nội dung của quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động:
- Hợp đồng lao động: Là cơ sở pháp lý cho quan hệ lao động, quy định về quyền và nghĩa vụ của hai bên.
- Điều kiện làm việc: Người sử dụng lao động phải bảo đảm điều kiện làm việc an toàn, vệ sinh, phù hợp với sức khỏe của người lao động.
- Lương, thưởng: Người sử dụng lao động phải trả lương, thưởng cho người lao động đầy đủ, đúng thời hạn theo quy định của hợp đồng lao động và pháp luật.
- Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế: Người sử dụng lao động có nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho người lao động theo quy định của pháp luật.
- Đào tạo, bồi dưỡng: Người sử dụng lao động có nghĩa vụ đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ thuật cho người lao động.
- Kỷ luật lao động: Người sử dụng lao động có quyền kỷ luật người lao động vi phạm nội quy, quy chế lao động hoặc hợp đồng lao động.
Nguyên tắc giải quyết tranh chấp lao động:
- Giải quyết bằng thương lượng, hòa giải: Hai bên tự giải quyết tranh chấp lao động bằng thương lượng, hòa giải.
- Giải quyết qua tổ chức công đoàn: Nếu không giải quyết được bằng thương lượng, hòa giải, người lao động có thể khiếu nại với tổ chức công đoàn cơ sở.
- Giải quyết qua Hội đồng hòa giải lao động: Nếu không giải quyết được qua tổ chức công đoàn cơ sở, tranh chấp lao động được đưa ra Hội đồng hòa giải lao động giải quyết.
- Giải quyết qua Tòa án Nhân dân: Nếu không giải quyết được qua Hội đồng hòa giải lao động, tranh chấp lao động được đưa ra Tòa án Nhân dân giải quyết.
Quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển sản xuất, kinh doanh, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người lao động. Do đó, hai bên cần thực hiện đúng nghĩa vụ và quyền hạn của mình, xây dựng quan hệ lao động bình đẳng, hợp tác, vì lợi ích chung.
Người sử dụng lao động đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế thị trường. Việc thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động góp phần đảm bảo quan hệ lao động bình đẳng, hợp tác giữa hai bên, tạo môi trường làm việc lành mạnh, thúc đẩy phát triển sản xuất, kinh doanh và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người lao động.
Do đó, mỗi cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp (người sử dụng lao động nói chung) cần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động, góp phần xây dựng quan hệ lao động tốt đẹp, vì lợi ích chung của cả hai bên.
|
