Luật sư Nguyễn Thanh Hà, chủ tịch SBLAW có phần trao đổi với phóng viên kênh TTX về tác động của Nghị định mới về thị trường vàng.
Câu hỏi: Giữa bối cảnh giá vàng gần đây liên tục xô đổ các kỷ lục, việc bãi bỏ cơ chế độc quyền trong sản xuất và xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu sẽ tác động như thế nào đến thị trường vàng trong nước?
Trả lời: Việc Nghị định 232/2025/NĐ-CP bãi bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng và xuất, nhập khẩu vàng nguyên liệu sẽ “mở van cung” và tăng cạnh tranh, từ đó có khả năng thu hẹp chênh lệch giá vàng trong nước – thế giới, giảm động cơ đầu cơ và nắn dòng chảy khỏi các kênh không chính thức; trục chính của thay đổi là bỏ Khoản 3 Điều 4 Nghị định 24/2012, đồng thời cho phép doanh nghiệp và ngân hàng thương mại đủ điều kiện được sản xuất vàng miếng và tham gia xuất nhập khẩu theo hạn mức NHNN cấp hằng năm (dự kiến các đơn vị gửi nhu cầu hạn mức trước 15/11 mỗi năm), hiệu lực từ 10/10/2025.
Ngắn hạn, thị trường có thể biến động trong giai đoạn chuyển tiếp khi chờ giấy phép, hướng dẫn kỹ thuật và phân bổ hạn mức; dài hạn, khi nguồn cung đa dạng hơn và cơ chế nhập – xuất linh hoạt đi vào vận hành, mặt bằng giá và kỳ vọng của nhà đầu tư cá nhân sẽ ổn định hơn nhờ hình thành cơ chế “bình thông nhau” giữa cung nội địa và quốc tế.
Thách thức đáng kể là năng lực tuân thủ của các chủ thể mới (chuẩn chất lượng bullion, truy xuất nguồn gốc, phòng chống rửa tiền), áp lực ngoại hối khi nhập vàng (đòi hỏi hạn mức nhập khẩu phải bám sát diễn biến thị trường), cũng như nguy cơ manh mún thương hiệu nếu chuẩn đóng dập không đồng nhất; vì vậy vai trò điều tiết – cấp phép – giám sát của NHNN, cùng lộ trình cấp hạn mức minh bạch, sẽ là chìa khóa để cải cách phát huy hiệu quả mà vẫn giữ kỷ cương thị trường.
Câu hỏi: Cơ chế cấp phép sản xuất vàng miếng theo nghị định mới có những quy định quan trọng gì mà các doanh nghiệp cần lưu ý? Thời gian cấp phép trong vòng 5 ngày liệu có khả thi?
Trả lời: Nghị định 232/2025/NĐ-CP về quản lý thị trường vàng đã đưa ra cơ chế cấp phép sản xuất vàng miếng với nhiều quy định chặt chẽ, nhằm bảo đảm việc quản lý lĩnh vực nhạy cảm này được minh bạch, an toàn và gắn với mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô. Trước hết, về điều kiện, doanh nghiệp muốn sản xuất vàng miếng phải đáp ứng đồng thời nhiều tiêu chí: (i) vốn điều lệ và năng lực tài chính vững mạnh, bảo đảm duy trì hoạt động dài hạn; (ii) cơ sở vật chất – kỹ thuật đạt chuẩn, bao gồm hệ thống máy móc chế tác, dây chuyền sản xuất hiện đại, công nghệ chống làm giả; (iii) bộ máy quản trị và kiểm soát nội bộ minh bạch, có phương án quản trị rủi ro; và (iv) hệ thống kiểm định, kiểm soát chất lượng sản phẩm theo chuẩn mực do Ngân hàng Nhà nước quy định.
Đặc biệt, Nghị định nhấn mạnh đến yêu cầu về minh bạch nguồn gốc nguyên liệu và truy xuất dòng chảy vàng, nhằm ngăn ngừa tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại hoặc thao túng thị trường. Doanh nghiệp phải có cơ chế báo cáo định kỳ và chịu sự giám sát thường xuyên từ Ngân hàng Nhà nước cũng như các cơ quan quản lý khác. Quy định này cho thấy định hướng quản lý thị trường vàng ngày càng tiệm cận với chuẩn mực quản lý thị trường tài chính – tiền tệ.
Về thủ tục hành chính, Nghị định quy định thời hạn cấp phép sản xuất vàng miếng là 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ. Đây là điểm cải cách quan trọng, rút ngắn đáng kể thời gian so với các thủ tục hành chính trước đây, góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp.
Tuy nhiên, trong thực tiễn, khả năng hoàn tất việc cấp phép trong thời hạn ngắn này phụ thuộc vào chất lượng hồ sơ mà doanh nghiệp nộp. Nếu hồ sơ chưa đầy đủ, cần bổ sung hoặc có yếu tố phải xác minh, thì thời gian giải quyết có thể kéo dài hơn mức “lý tưởng” mà Nghị định đưa ra. Điều này đặt ra yêu cầu doanh nghiệp phải chuẩn bị hồ sơ kỹ lưỡng, đầy đủ chứng cứ pháp lý, đồng thời chủ động phối hợp với cơ quan quản lý để bảo đảm tiến độ.
Tóm lại, cơ chế cấp phép mới không chỉ nhấn mạnh yếu tố nhanh gọn trong thủ tục mà còn đặt ra hàng loạt tiêu chuẩn pháp lý và kỹ thuật cao. Doanh nghiệp muốn tham gia sản xuất vàng miếng cần coi trọng việc tuân thủ pháp luật, minh bạch trong quản trị, và chuẩn bị năng lực nội tại vững chắc. Chỉ khi đáp ứng toàn diện các yêu cầu này, họ mới có thể tận dụng lợi thế của khung pháp lý mới và hoạt động một cách ổn định, hợp pháp trong môi trường quản lý chặt chẽ của Nhà nước.
Câu hỏi: Quy định về thanh toán qua tài khoản ngân hàng đối với giao dịch vàng miếng từ 20 triệu đồng trở lên sẽ ảnh hưởng ra sao đến người dân và doanh nghiệp?
Trả lời: Quy định tại Nghị định 232/2025/NĐ-CP về việc các giao dịch vàng miếng có giá trị từ 20 triệu đồng trở lên phải thực hiện thanh toán qua tài khoản ngân hàng được coi là một bước quan trọng nhằm tăng cường minh bạch và kiểm soát dòng tiền trong thị trường vàng.
Đối với người dân, quy định này giúp hạn chế rủi ro liên quan đến việc mang theo lượng tiền mặt lớn khi giao dịch, từ đó giảm nguy cơ mất an toàn, cướp giật hoặc các hành vi gian lận. Đồng thời, việc thanh toán qua ngân hàng giúp Nhà nước giám sát được nguồn tiền, ngăn chặn tình trạng rửa tiền hoặc sử dụng vàng như một kênh giao dịch phi chính thức ngoài hệ thống tài chính.
Đối với doanh nghiệp, quy định này đặt ra yêu cầu phải có hệ thống thanh toán qua ngân hàng đồng bộ và chuyên nghiệp hơn. Doanh nghiệp kinh doanh vàng sẽ phải phối hợp chặt chẽ với các ngân hàng thương mại để mở rộng kênh thanh toán, quản lý dòng tiền và lập báo cáo giao dịch theo yêu cầu. Điều này có thể làm tăng chi phí vận hành và yêu cầu tuân thủ pháp lý, nhưng ngược lại sẽ tạo dựng niềm tin từ phía cơ quan quản lý cũng như khách hàng nhờ sự minh bạch và an toàn trong hoạt động.
Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu thực hiện, người dân có thể gặp khó khăn nhất định do thói quen sử dụng tiền mặt vẫn phổ biến, đặc biệt ở những khu vực chưa quen với giao dịch qua ngân hàng.
Về phía doanh nghiệp, tốc độ xử lý thanh toán, phí giao dịch, cũng như tính sẵn sàng của hệ thống ngân hàng sẽ là yếu tố then chốt ảnh hưởng đến tính khả thi. Vì vậy, để quy định này phát huy hiệu quả, cần có sự phối hợp đồng bộ: Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn cụ thể cơ chế thanh toán; doanh nghiệp triển khai hạ tầng phù hợp; và người dân dần hình thành thói quen mới gắn với xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt mà Chính phủ đang khuyến khích.
Câu hỏi: Luật sư có khuyến cáo gì đối với người dân?
Trả lời: Trước những thay đổi quan trọng từ Nghị định 232/2025/NĐ-CP, người dân cần lưu ý một số khuyến cáo để bảo vệ quyền lợi của mình khi tham gia giao dịch vàng miếng.
Thứ nhất, chỉ nên mua bán tại các tổ chức, doanh nghiệp đã được Ngân hàng Nhà nước cấp phép, tránh tình trạng giao dịch “chợ đen” tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý và nguy cơ mua phải vàng kém chất lượng hoặc không rõ nguồn gốc.
Thứ hai, đối với giao dịch từ 20 triệu đồng trở lên, người dân cần thực hiện thanh toán qua tài khoản ngân hàng theo đúng quy định; việc thanh toán bằng tiền mặt có thể khiến giao dịch bị coi là không hợp lệ và không được pháp luật bảo vệ trong trường hợp tranh chấp.
Ngoài ra, người dân nên lưu giữ đầy đủ chứng từ giao dịch, bao gồm hóa đơn, giấy tờ chứng nhận nguồn gốc vàng và chứng từ chuyển khoản ngân hàng, để làm căn cứ pháp lý khi cần thiết. Việc chủ động mở tài khoản ngân hàng, làm quen với phương thức thanh toán không dùng tiền mặt cũng là bước đi quan trọng nhằm thích ứng với xu hướng quản lý mới. Bên cạnh đó, cần thận trọng trước các hình thức đầu tư vàng theo kiểu đa cấp hoặc hứa hẹn lợi nhuận cao, vì những hoạt động này thường không được cấp phép và tiềm ẩn rủi ro mất vốn.
Tóm lại, khuyến cáo chung là người dân cần tuân thủ đúng quy định của pháp luật, lựa chọn kênh giao dịch hợp pháp, minh bạch và an toàn. Điều này không chỉ giúp bảo đảm quyền lợi cá nhân mà còn góp phần xây dựng thị trường vàng ổn định, minh bạch và lành mạnh.
