Ngày 14 tháng 11 năm 2019, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành Thông tư số 20/2019/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 35/2013/TT-NHNN ngày 31/12/2013 hướng dẫn thực hiện một số quy định về phòng, chống rửa tiền.
So với Thông tư số 35/2013/TT-NHNN, Thông tư mới số 20/2019/TT-NHNN đã sửa đổi 6 điều và bổ sung mới 5 điều. Các điều khoản sửa đổi và bổ sung chủ yếu liên quan đến các nội dung chính sau: đánh giá rủi ro rửa tiền và tài trợ khủng bố; Báo cáo giao dịch chuyển tiền điện tử và hành vi rửa tiền nhằm tài trợ khủng bố; vấn đề cập nhật thông tin khách hàng;…
Thứ nhất, sửa đổi về phạm vi điều chỉnh
Thông tư mới đã mở rộng phạm vi điều chỉnh như sau: So với thông tư cũ, Thông tư 20/2019/TT-NHNN quy định về biện pháp đánh giá tăng cường đối với khách hàng có rủi ro cao; cập nhật thông tin khách hàng; thông báo danh sách cá nhân nước ngoài có ảnh hưởng chính trị; phòng, chống tài trợ khủng bố; nội dung, hình thức các báo cáo: giao dịch có giá trị lớn, giao dịch đáng ngờ, giao dịch chuyển tiền điện tử, hành vi rửa tiền nhằm tài trợ khủng bố. Thông tư cũng quy định cụ thể về mức giá trị của ngoại tệ tiền mặt, đồng Việt Nam bằng tiền mặt, kim loại quý, đá quý, công cụ chuyển nhượng phải khai báo hải quan và "giấy tờ phải xuất trình cho hải quan cửa khẩu khi cá nhân xuất nhập cảnh mang theo ngoại tệ tiền mặt, đồng Việt Nam tiền mặt, kim loại quý, đá quý.
Thứ hai, bổ sung nội dung về đánh giá rủi ro rửa tiền và tài trợ khủng bố
Một nội dung quan trọng được bổ sung tại thông tư là đánh giá rủi ro rửa tiền và tài trợ khủng bố. Theo đó, thông tư bổ sung Điều 3a yêu cầu đối tượng báo cáo có trách nhiệm căn cứ vào kết quả đánh giá rủi ro về rửa tiền, tài trợ khủng bố của quốc gia, ngành và lĩnh vực của mình, đối tượng báo cáo phải thực hiện đánh giá rủi ro về rửa tiền, tài trợ khủng bố để hiểu rõ các rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố (đối với khách hàng, quốc gia hoặc khu vực địa lý, các sản phẩm, dịch vụ, giao dịch hoặc kênh phân phối) của mình; kết quả đánh giá phải được hội đồng quản trị hoặc tổng giám đốc phê duyệt, ký ban hành. Trước đó, yêu cầu này không được quy định trong Thông tư số 35/2013/TT-NHNN.
Căn cứ kết quả đánh giá rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố của mình, đối tượng báo cáo phải xây dựng chính sách, quy trình quản lý rủi ro được phát hiện từ báo cáo đánh giá rủi ro và phải được hội đồng quản trị hoặc tổng giám đốc phê duyệt, ký ban hành. Hàng năm đối tượng báo cáo phải cập nhật, sửa đổi, bổ sung kết quả đánh giá rủi ro về rửa tiền, tài trợ khủng bố và chính sách, quy trình quản lý rủi ro đã ban hành.
Thứ ba, báo cáo giao dịch chuyển tiền điện tử
So với Thông tư 35/2013/TT-NHNN, Thông tư mới 20/2019/TT-NHNN đã bổ sung thêm các khoản 5, khoản 6, khoản 7 vào Điều 7.
Đối với các giao dịch chuyển tiền điện tử quốc tế, căn cứ kết quả đánh giá rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố, đối tượng báo cáo phục vụ người thụ hưởng và tổ chức trung gian phải có các chính sách và thủ tục trên cơ sở rủi ro để xác định: Các giao dịch đủ điều kiện thực hiện; các biện pháp xử lý phù hợp gồm từ chối hoặc tạm dừng giao dịch hoặc các biện pháp giám sát sau giao dịch khi giao dịch thiếu các thông tin về người chuyển tiền, người thụ hưởng quy định tại thông tư này.
Về giao dịch chuyển tiền điện tử, thông tư bổ sung 3 khoản vào Điều 7, trong đó có nội dung: “Đối với các giao dịch chuyển tiền điện tử quốc tế có giá trị tương đương từ một nghìn đô la Mỹ trở lên, đối tượng báo cáo phục vụ người thụ hưởng phải xác thực, nhận dạng người thụ hưởng theo quy định tại Điều 11 Luật Phòng, chống rửa tiền và phải lưu giữ các thông tin này theo quy định.
Liên quan đến đối tượng báo cáo , Thông tư 20/2019/TT-NHNN còn bổ sung thêm Khoản 7 Điều 7: “Đối tượng báo cáo phải áp dụng các biện pháp tạm ngừng lưu thông, phong tỏa tài khoản, niêm phong, tạm giữ tiền, tài sản và tuân thủ các quy định cấm thực hiện giao dịch với các tổ chức, cá nhân trong danh sách chỉ định của các Nghị quyết của LHQ liên quan đến khủng bố, tài trợ khủng bố và danh sách đen do Bộ Công an chủ trì lập theo quy định của pháp luật.”
Thứ tư, bổ sung nội dung về cập nhật thông tin khách hàng có tham gia thỏa thuận pháp lý
Theo thông tư mới, các thỏa thuận pháp lý về ủy thác, ủy quyền đối với việc quản lý và sử dụng tiền, tài sản thì ngoài thông tin cần thu thập về chủ thể theo quy định thì đối tượng báo cáo cần thu thập thêm các thông tin khác liên quan của văn bản ủy thác, ủy quyền. Cụ thể Điều 10 được bổ sung mới như sau:
“1- Thỏa thuận pháp lý bao gồm các thỏa thuận được thiết lập bằng văn bản giữa tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước về ủy thác, ủy quyền đối với việc quản lý và sử dụng tiền, tài sản.
2- Ngoài các thông tin khách hàng cần phải thu thập, cập nhật theo quy định tại Điều 9, Điều 10 Luật phòng, chống rửa tiền, đối tượng báo cáo có trách nhiệm yêu cầu khách hàng khi mở tài khoản hoặc thiết lập mối quan hệ kinh doanh hoặc thực hiện giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo cung cấp các thông tin để xác định việc tham gia thỏa thuận pháp lý, gồm: Tên của tổ chức, cá nhân ủy thác, ủy quyền (nếu có); Ngày, tháng, năm của văn bản ủy thác, ủy quyền; Nội dung ủy thác, ủy quyền bao gồm giá trị tiền, tài sản được ủy thác, ủy quyền thực hiện giao dịch; Quốc gia của tổ chức, cá nhân ủy thác, ủy quyền được thiết lập và chịu sự điều chỉnh của pháp luật; Số định danh của ủy thác, ủy quyền do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp (nếu có); Thông tin định danh người hưởng lợi và thông tin của cá nhân, tổ chức có liên quan (nếu có).
3- Đối tượng báo cáo có trách nhiệm nhận dạng, xác minh và lưu giữ hồ sơ liên quan đến ủy thác, ủy quyền gồm các thông tin tối thiểu được đề cập tại khoản 2 Điều này.”
Thứ năm, bổ sung về trách nhiệm thi hành
Nếu Thông tư 35/2013/TT-NHNN chỉ quy định trách nhiệm cụ thể đối với Thủ trưởng cơ quan nhà nước, thì Thông tư 20/2019/TT-NHNN đã bổ sung thêm quy định về trách nhiệm đối với Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng (Cục Phòng, chống rửa tiền) tại Điều 12. Cụ thể:
“Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng (Cục Phòng, chống rửa tiền) có trách nhiệm: Trình Thống đốc về việc phổ biến kết quả đánh giá rủi ro quốc gia và kế hoạch hành động giải quyết rủi ro về rửa tiền, tài trợ khủng bố của quốc gia cho các Bộ: Công an, Tài chính, Xây dựng, Tài nguyên và Môi trường, Kế hoạch và Đầu tư, Tư pháp, Công thương, Thông tin và Truyền thông, Nội vụ, Ngoại giao, Quốc phòng, Giao thông vận tải, Khoa học và Công nghệ; Thanh tra Chính phủ; Ủy ban Công tác về các tổ chức phi chính phủ nước ngoài và các đối tượng báo cáo thuộc trách nhiệm quản lý nhà nước của Ngân hàng Nhà nước; đăng tải kết quả đánh giá rủi ro quốc gia và kế hoạch hành động giải quyết rủi ro về rửa tiền, tài trợ khủng bố của quốc gia trên cổng thông tin điện tử của Ngân hàng Nhà nước; Chủ trì phối hợp với các đơn vị có liên quan nghiên cứu, xây dựng trình Thống đốc ban hành hướng dẫn tiêu chí đánh giá rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố để đối tượng báo cáo thực hiện; Trình Thống đốc quy định việc áp dụng các biện pháp đánh giá tăng cường phù hợp với mức độ rủi ro rửa tiền đối với các mối quan hệ kinh doanh và giao dịch với khách hàng là tổ chức, cá nhân đến từ các quốc gia, vùng lãnh thổ có rủi ro cao về rửa tiền, tài trợ khủng bố do Lực lượng đặc nhiệm”.
Thông tư này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 14 tháng 11 năm 2019.
