Trong chương trình phát thanh Kinh doanh và pháp luật, được thực hiện trong khuôn khổ Chương trình 585, do Bộ tư pháp chủ trì, Đài tiếng nói Việt Nam (VOV) và Công ty cổ phần truyền thông ALO Media phối hợp thực hiện, với sự hỗ trợ của Tổng công ty Khí Việt Nam PV GAS, luật sư Nguyễn Thanh Hà, chủ tịchkiêm giám đốc S&B Law sẽ trao đổi về chủ đề đại lý thương mại theo quy định của pháp luật Việt Nam. S&B Law xin trân trọng giới thiệu nội dung buổi trao đổi.
Phóng viên: Xin luật sư cho biết đại lý thương mại là gì, hiện nay có những hình thức đại lý nào và đặc điểm của các hình thức đại lý đó. Hình thức trung gian thương mại này có những đặc thù so với các hình thức trung gian thương mại khác?
Luật sư Nguyễn Thanh Hà:
Theo Điều 166 Luật Thương mại năm 2005, Đại lý thương mại là hoạt động thương mại, theo đó bên giao đại lý và bên đại lý thoả thuận việc bên đại lý nhân danh chính mình mua, bán hàng hoá cho bên giao đại lý hoặc cung ứng dịch vụ của bên giao đại lý cho khách hàng để hưởng thù lao.
Theo điều 169 Luật thương mại 2005 thì hợp đồng đại lý gồm các loại:- Đại lý bao tiêu là hình thức đại lý mà bên đại lý thực hiện việc mua, bán trọn vẹn một khối lượng hàng hóa hoặc cung ứng đầy đủ một dịch vụ cho bên giao đại lý. Trong trường hợp này mức thù lao được hưởng là mức chênh lệch giữa giá mua, giá bán, giá cung ứng dịch vụ cho khách hàng so với giá do bên giao đại lý ấn định cho bên đại lý.
Có thể nói hình thức này thì bên đại lý có thể ấn định quyền quyết định giá mua, giá bán, giá cung ứng dịch vụ cho khách hàng trên cơ sở giá giao dịch đại lý mà bên giao đại lý đã ấn định.
- Đại lý độc quyền là hình thức đại lý mà tại một khu vực đại lý nhất định bên giao đại lý chỉ giao cho một đại lý mua, bán một hoặc một số mặt hàng hoặc cung ứng một hoặc một số loại dịch vụ nhất định. Đây thường áp dụng cho những mặt hàng có tính chất điạ lý ví dụ như nước mắm Phú Quốc…
Các loại mặt hàng này đã có chỗ đứng trên thị trường và thương hiệu của họ đã được người tiêu dùng chấp nhận rồi thì việc đại lý độc quyền sản phẩm đó lại tăng thêm tính nâng cao chất lượng, đánh giá thương hiệu cao hơn cho sản phẩm đó.
- Đại lý hoa hồng: là hình thức đại lý mà bên đại lý thực hiện việc mua bán hàng hóa theo giá mua bán do bên đại lý ấn định để được hưởng hoa hồng. Mức hoa hồng được tính theo tỷ lệ phần trăm do các bên thỏa thuận trên giá mua, giá bán hàng hóa đó.
Trong các văn bản pháp luật có cách hiểu, cách quy định rất khác nhau về đại lý nói chung và đại lý thương mại nói riêng.Quy định đại lý thương mại trong Luật thương mại 2005 khác với quy định đại lý trong nhiều luật chuyên ngành.
Căn cứ vào nội dung của hoạt động đại lý: đại lý thương mại sẽ chia thành nhiều loại: đại lý bảo hiểm, đại lý lữ hành, đại lý quảng cáo…Vì vậy, Luật thương mại 2005 là luật chung điều chỉnh hoạt động thương mại nên khái niệm đại lý trong những lĩnh vực hoạt động cụ thể phải có cách hiểu thống nhất, phù hợp với cách hiểu về đại lý thương mại trong Luật thương mại 2005.
Tuy nhiên trong nhiều luật chuyên ngành, đại lý lại được hiểu theo phương diện chủ thể,(người thực hiện hoạt động thương mại). Ví dụ điều 84 Luật kinh doanh bảo hiểm: đại lý bảo hiểm là tổ chức, cá nhân được doanh nghiệp bảo hiểm ủy quyền trên cơ sở hợp đồng đại lý bảo hiểm để thực hiện hoạt động đại lý bảo hiểm theo quy định của luật này.
Do đó, tư cách của người đại lý theo các văn bản này giống với tư cách của người đại diện cho thương nhân chứ không phải với tư cách của người đại lý trong hoạt động đại lý thương mại quy định trong Luật thương mại 2005.
Do đó, các cơ quan nhà nước cũng cần xem xét lại việc pháp luật dùng cùng một tên gọi, một khái niệm là đại lý để tránh tình trạng nội dung của chúng lại không đồng nhất như đã nêu ở trên. Từ đó dẫn tới sự hiểu lầm, gây khó khăn trong thực tiễn áp dụng pháp luật, đặc biệt là khi có tranh chấp xảy ra.
Ngoài ra, các quy định bảo vệ bên đại lý chưa được quan tâm, trong khi cách quản lý của chúng ta là hạn chế nước ngoài đầu tư hệ thống đại lý phân phối, điều này gây thiệt hại cho chính doanh nghiệp và người tiêu dùng trong nước và không thuận lợi cho ai cả. Vì thế mong rằng Bộ Công thương và các cơ quan chức năng nhanh chóng nghiên cứu để tăng cường đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực phân phối, đại lý.
