Ngày 13/08/2023, Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch công ty luật SBLaw có cuộc phỏng vấn cùng phóng viên của báo ANTV. Trong buổi hỏi đáp này, ông đã đưa ra giải đáp về vấn đề " Hành lang pháp lý về bảo vệ dữ liệu cá nhân". Đây là chủ đề khá HOT trong thời gian gần đây. Dưới đây là toàn bộ nội dung của buổi phỏng vấn.
Câu hỏi 1: Cảm ơn LS Nguyễn Thanh Hà, đã dành thời gian tham gia chương trình. Cá nhân ông, đánh giá như thế nào về sự việc xảy ra tại điện lực Khe Sanh, huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị khi nhân viên tự ý lấy thông tin của người dân, mở tài khoản ngân hàng, gây bức xúc đối với hàng trăm khách hàng?
Trả lời:
Đầu tiên, vi phạm quyền riêng tư và an toàn thông tin cá nhân: Hành vi lấy thông tin cá nhân mà không có sự đồng ý của người dân để mở tài khoản ngân hàng là một vi phạm nghiêm trọng đối với quyền riêng tư và an toàn thông tin cá nhân. Điều này không chỉ gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân mà còn gây thiệt hại cho hệ thống tài chính và gây mất niềm tin của khách hàng đối với các tổ chức và dịch vụ tài chính.
Thứ hai, phải xem xét trách nhiệm cá nhân và tổ chức: Cần xác định rõ trách nhiệm cá nhân của nhân viên bưu điện thực hiện hành vi này, cũng như trách nhiệm của tổ chức bưu điện trong việc giám sát và kiểm soát hành vi của nhân viên. Cả hai đều có thể chịu trách nhiệm pháp lý đối với việc vi phạm này.
Thứ ba, về hình thức xử lý và bồi thường: Cần xác định các biện pháp xử lý hành vi vi phạm này, bao gồm cả hình thức xử lý hình sự (nếu có) và các biện pháp bồi thường cho những người bị ảnh hưởng. Cơ quan chức năng cần thực hiện điều tra, xác minh và áp dụng các biện pháp xử lý phù hợp.
Thứ tư, về công tác giám sát và kiểm soát nghiêm ngặt: Sự việc này cần gây ra sự quan tâm đối với công tác giám sát và kiểm soát trong các tổ chức và cơ quan có liên quan. Cần tăng cường quản lý nội bộ, đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm trong việc xử lý thông tin cá nhân của người dân.
Cơ quan chính quyền địa phương và cơ quan liên quan cần rà soát, điều chỉnh và tăng cường hệ thống quản lý thông tin cá nhân và quản lý nhân viên để đảm bảo rằng các vi phạm tương tự không tái diễn trong tương lai.
Câu hỏi 2: Sự việc tiếp tục cho thấy vẫn phức tạp tình trạng lộ, mất dữ liệu cá nhân; dữ liệu cá nhân bị mua bán, lộ, mất tràn lan... Bộ Công an cũng cho biết, những năm gần đây, đã phát hiện hàng trăm tổ chức, cá nhân liên quan mua bán, tấn công, xâm nhập, lấy cắp thông tin, dữ liệu cá nhân… Theo ông, đâu là nguyên nhân dẫn đến thực trạng này?
Trả lời:
Thứ nhất, sự mở rộng của công nghệ thông tin: Việc phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin và viễn thông đã tạo ra nhiều cơ hội và thách thức mới. Sự kết nối rộng rãi và tốc độ truyền thông cao có thể dẫn đến việc lộ thông tin và dữ liệu cá nhân nhanh chóng.
Thứ hai, sự phụ thuộc vào dữ liệu và công nghệ số: Đời sống hiện đại ngày càng phụ thuộc nhiều vào dữ liệu và công nghệ số. Việc này làm tăng nhu cầu của việc thu thập, lưu trữ và xử lý thông tin cá nhân, tạo ra nhiều lỗ hổng cho việc xâm nhập và lợi dụng dữ liệu cá nhân.
Thứ ba, thiếu sự quản lý và kiểm soát: Một số tổ chức và cá nhân có thể thiếu sự quản lý và kiểm soát hiệu quả về việc bảo vệ thông tin cá nhân dẫn đến các lỗ hổng bảo mật và việc dữ liệu cá nhân bị lộ.
Thứ tư, lạm dụng thông tin cá nhân vì lợi ích riêng hoặc tội phạm: Có những tổ chức và cá nhân có thể lợi dụng thông tin cá nhân để đạt được lợi ích riêng hoặc thực hiện các hoạt động tội phạm như mua bán dữ liệu cá nhân hoặc tấn công mạng.
Thứ năm, thiếu nhận thức về bảo vệ thông tin cá nhân: Một phần của vấn đề cũng nằm ở sự thiếu nhận thức và hiểu biết của người dân về tầm quan trọng của việc bảo vệ thông tin cá nhân, cũng như thiếu chuẩn mực bảo vệ thông tin cá nhân trong xã hội và cộng đồng.
Để giải quyết tình trạng này, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, tổ chức, và cộng đồng để tăng cường giám sát, quản lý, và giáo dục về việc bảo vệ thông tin cá nhân. Cần thiết phải có các biện pháp quy định rõ ràng, chính sách bảo vệ thông tin cá nhân, và sự tham gia tích cực từ mọi phía để đảm bảo an toàn và riêng tư cho dữ liệu cá nhân của mọi người.
Câu hỏi 3: Mới đây, Chính phủ đã ban hành NĐ13 về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Theo LS, việc ban hành NĐ này có ý nghĩa như thế nào để hoàn thiện hành lang pháp lý, giải quyết thực trạng dữ liệu cá nhân bị mua bán, lộ, mất tràn lan như hiện nay?
Trả lời:
Ngày 17/4/2023, Chính phủ đã ban hành Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân với 4 chương, 44 điều. Nghị định này có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 7 năm 2023. Sự ra đời của Nghị định 13/2023/NĐ-CP là bước tiến lớn đầu tiên trong nỗ lực xây dựng hành lang pháp lý nhằm bảo vệ dữ liệu cá nhân tại Việt Nam; thể hiện sự quan tâm và nỗ lực của chính phủ trong việc bảo vệ quyền riêng tư và an toàn thông tin cá nhân của người dân. Dưới đây là một số ý nghĩa quan trọng của việc ban hành Nghị định này:
Đầu tiên, tạo ra khung pháp lý rõ ràng và chi tiết: Nghị định 13/2023/NĐ-CP cung cấp một khung pháp lý rõ ràng, cụ thể và toàn diện hơn về việc bảo vệ dữ liệu cá nhân. Việc này giúp định hình các nguyên tắc, quy định và biện pháp cụ thể để tổ chức và cá nhân tuân thủ và thực hiện.
Thứ hai, quy định rõ quyền và trách nhiệm của các bên: Nghị định xác định rõ quyền và trách nhiệm của chủ thể dữ liệu, tổ chức và cá nhân xử lý dữ liệu cá nhân. Điều này giúp tạo sự minh bạch và rõ ràng về việc xử lý dữ liệu cá nhân.
Thứ ba, tăng cường việc giám sát và tuân thủ: Việc ban hành Nghị định này tạo ra cơ chế giám sát, kiểm tra và giải quyết vi phạm trong việc bảo vệ dữ liệu cá nhân. Điều này giúp tăng cường tuân thủ và đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm trong việc xử lý dữ liệu cá nhân.
Thứ tư, hạn chế việc lạm dụng và xâm phạm dữ liệu cá nhân: Nghị định đặt ra các biện pháp cụ thể để ngăn chặn việc mua bán, lôi kéo hoặc xâm phạm dữ liệu cá nhân. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ vi phạm và bảo vệ quyền lợi của người dân.
Thứ năm, tạo sự tin cậy trong kinh doanh và giao dịch trực tuyến: NĐ13 tạo ra môi trường tin cậy và an tâm cho người dùng tham gia giao dịch và chia sẻ thông tin cá nhân trực tuyến. Điều này góp phần thúc đẩy phát triển bền vững của kinh tế số và xã hội số.
Thứ sáu, định hình hành lang pháp lý cho tương lai: Nghị định này không chỉ giải quyết tình trạng hiện tại mà còn định hình hành lang pháp lý cho tương lai trong việc bảo vệ dữ liệu cá nhân, đảm bảo rằng quyền riêng tư và an toàn thông tin cá nhân được bảo vệ đầy đủ và hiệu quả.
Câu hỏi 4: Qua đây, LS có thể chia sẻ cụ thể hơn chế tài hình sự về dữ liệu cá nhân, xử lý các hành vi mua bán, lấy cắp thông tin dữ liệu cá nhân?
Trả lời:
Theo Khoản 5 Điều 7 Luật An toàn thông tin mạng 2015 quy định về các hành vi bị nghiêm cấm như sau:
“5. Thu thập, sử dụng, phát tán, kinh doanh trái pháp luật thông tin cá nhân của người khác; lợi dụng sơ hở, điểm yếu của hệ thống thông tin để thu thập, khai thác thông tin cá nhân.”
Như vậy có thể thấy pháp luật quy định rất cụ thể về thông tin cá nhân như việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin cá nhân của người khác thì phải được người đó đồng ý hay nghiêm cấm hành vi thu thập, sử dụng, phát tán, kinh doanh trái pháp luật thông tin cá nhân của người khác, ... Nếu vi phạm các quy định trên thì sẽ bị xử lý theo quy định pháp luật.
Trong bối cảnh của bảo vệ dữ liệu cá nhân và xử lý các hành vi mua bán và lấy cắp thông tin cá nhân, việc chế tài hình sự là một phần quan trọng của hệ thống pháp luật. Dưới đây là một số quy định cụ thể về chế tài hình sự xử lý các hành vi này:
Theo quy định tại Điều 288 Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) về hành vi đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông. Cụ thể:
- Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm trong trường hợp thực hiện một trong các hành vi sau đây mà thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc gây dư luận xấu làm giảm uy tín của cơ quan, tổ chức, cá nhân:
- Đưa lên mạng máy tính, mạng viễn thông những thông tin trái với quy định của pháp luật, nếu không thuộc một trong các trường hợp theo quy định;
- Mua bán, trao đổi, tặng cho, sửa chữa, thay đổi hoặc công khai hóa thông tin riêng hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân trên mạng máy tính, mạng viễn thông mà không được phép của chủ sở hữu thông tin đó;
- Hành vi khác sử dụng trái phép thông tin trên mạng máy tính, mạng viễn thông.
- Phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm trong trường hợp:
- Có tổ chức;
- Lợi dụng quyền quản trị mạng máy tính, mạng viễn thông;
- Thu lợi bất chính 200.000.000 đồng trở lên;
- Gây thiệt hại 500.000.000 đồng trở lên;
- Xâm phạm bí mật cá nhân dẫn đến người bị xâm phạm tự sát;
- Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội hoặc quan hệ đối ngoại của Việt Nam;
- Dẫn đến biểu tình.
- Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Câu hỏi 5: Một thực tế hiện nay, nhận thức, ý thức của người dùng chưa cao, đăng tải công khai dữ liệu cá nhân, đặc biệt là trên MXH, dẫn tới bị chiếm đoạt thông tin. Qua đây LS có những khuyến cáo như thế nào đối với người dân về nâng cao ý thức cảnh giác,chủ động kiểm soát thông tin; hiểu đúng, đầy đủ về quyền và trách nhiệm trong bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Trả lời:
Một số khuyến cáo đối với người dân về nâng cao ý thức cảnh giác,chủ động kiểm soát thông tin; hiểu đúng, đầy đủ về quyền và trách nhiệm trong bảo vệ dữ liệu cá nhân như sau:
Đầu tiên, tuyên truyền, phổ biến cho người dân về quyền riêng tư và bảo mật thông tin:
Thông qua các chương trình giáo dục, hội thảo hoặc chia sẻ trên các phương tiện truyền thông, sẽ nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của quyền riêng tư và an toàn thông tin cá nhân.
Thứ hai, hướng dẫn người dân cách quản lý thông tin cá nhân:
Chia sẻ cách quản lý thông tin cá nhân một cách cẩn trọng. Khuyến khích người dùng không nên chia sẻ quá nhiều thông tin cá nhân trên mạng xã hội hoặc trang web không đáng tin cậy.
Hướng dẫn cách kiểm soát cài đặt riêng tư trên các nền tảng mạng xã hội, cài đặt mức độ ẩn danh cho thông tin cá nhân và bài viết.
Thứ ba, cảnh báo người dân về các hình thức lừa đảo và chiếm đoạt thông tin:
Cảnh báo người dân về các chiêu trò lừa đảo thông qua email, tin nhắn và cuộc gọi điện thoại để người dân nhận biết và tránh.
Hướng dẫn cách nhận biết các trang web và ứng dụng giả mạo để người dân tránh việc cung cấp thông tin cá nhân cho những nguồn không đáng tin cậy.
Thứ tư, người dân cần tôn trọng quyền riêng tư của người khác:
Khuyến khích người dùng không chia sẻ thông tin cá nhân của người khác mà không có sự đồng ý của họ.
Thứ năm, người dân cần hiểu rõ về quyền và trách nhiệm trong việc bảo vệ dữ liệu cá nhân:
Giải thích quyền và trách nhiệm của người dùng trong việc bảo vệ thông tin cá nhân của họ và quyền lợi liên quan đến việc kiểm soát việc sử dụng dữ liệu cá nhân.
Thứ sáu, thực hiện biện pháp bảo mật cá nhân:
Khuyến khích người dùng sử dụng mật khẩu mạnh, không chia sẻ mật khẩu và thường xuyên cập nhật chúng. Hướng dẫn người dùng sử dụng các công cụ bảo mật như mã xác thực hai yếu tố để bảo vệ tài khoản cá nhân. Bên cạnh đó, thông báo về sự cần thiết của việc cài đặt và cập nhật phần mềm bảo mật trên các thiết bị cá nhân để ngăn chặn việc tấn công và lây nhiễm malware.
Ngoài ra, cần tạo thói quen kiểm tra và xem xét quyền riêng tư trên mạng xã hội thường xuyên:
Khuyến khích người dùng kiểm tra lại cài đặt quyền riêng tư trên tài khoản mạng xã hội và các ứng dụng trực tuyến thường xuyên để đảm bảo rằng thông tin cá nhân không được chia sẻ không đúng cách.
Nguồn: https://vi.sblaw.vn/
