Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đối mặt với áp lực cạnh tranh toàn cầu và yêu cầu chuyển đổi số, nhiều doanh nghiệp tư nhân vẫn đang loay hoay với những rào cản pháp lý phức tạp. Từ thủ tục hành chính rườm rà đến nguy cơ bị xử lý hình sự vì các tranh chấp dân sự, môi trường kinh doanh thiếu minh bạch đã khiến không ít doanh nhân e ngại đầu tư dài hạn. Thực trạng này đặt ra câu hỏi: Liệu Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị – được ví như "luồng gió mới" – có thể tháo gỡ nút thắt và tạo đà cho khu vực kinh tế tư nhân bứt phá?
Trao đổi với Báo Tuổi trẻ và Pháp luật, Luật sư Nguyễn Thanh Hà – Chủ tịch Công ty Luật SBLaw cùng các chuyên gia pháp lý đã phân tích sâu về những đột phá của Nghị quyết. Luật sư Hà nhấn mạnh: Nghị quyết 68 là “bước tiến mang tính cách mạng” trong việc bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp tư nhân,
1. Đột phá pháp lý cho kinh tế tư nhân
Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân được đánh giá là bước ngoặt lịch sử, khẳng định vai trò của khu vực này là động lực quan trọng nhất trong nền kinh tế quốc gia.
Với mục tiêu xóa bỏ rào cản, bảo vệ quyền tự do kinh doanh và thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nghị quyết đã nhận được sự quan tâm đặc biệt từ giới luật sư, những người đóng vai trò tư vấn pháp lý và phản biện chính sách.
2. Bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp tư nhân
Nghị quyết 68-NQ/TW đề ra nhiều giải pháp mang tính đột phá, đặc biệt trong việc cải cách thể chế và bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp tư nhân.
Nghị quyết yêu cầu ưu tiên áp dụng các biện pháp dân sự, kinh tế, hành chính trước khi xử lý hình sự, và cương quyết không xử lý hình sự trong các trường hợp nằm ở ranh giới vi phạm. Nếu phải xử lý hình sự, cần ưu tiên khắc phục hậu quả kinh tế làm cơ sở xem xét giảm nhẹ trách nhiệm.
Nghị quyết nêu rõ phải đảm bảo quyền sở hữu tài sản, quyền cạnh tranh bình đẳng, và quyền kinh doanh trong các ngành nghề không bị pháp luật cấm, chuyển từ cơ chế “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”.
Nghị quyết nhấn mạnh việc xóa bỏ tư duy, quan niệm tiêu cực về kinh tế tư nhân, tôn vinh doanh nhân như “chiến sĩ trên mặt trận kinh tế”.
Nghị quyết miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 3 năm đầu, bỏ lệ phí môn bài từ 2026 và hỗ trợ tiếp cận vốn, đất đai, công nghệ.
PNJ là doanh nghiệp tư nhân trong lĩnh vực kinh doanh vàng bạc đá quý (ảnh minh hoạ)
3. Cơ hội để cải thiện môi trường pháp lý
Các luật sư đã bày tỏ sự đồng tình và đánh giá cao những điểm mới trong Nghị quyết 68, coi đây là cơ hội để cải thiện môi trường pháp lý, khơi dậy tiềm năng kinh tế tư nhân.
Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng văn phòng Luật sư Chính pháp khẳng định: Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân của Bộ chính trị là văn bản chính trị pháp lý quan trọng, là chính sách kinh tế, là cơ sở để hoàn thiện pháp luật, định hướng phát triển kinh tế xã hội trong đó ưu tiên tạo điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế tư nhân.
Nghị quyết này có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc định hướng xây dựng và tổ chức thực hiện pháp luật phải định hướng phát triển kinh tế xã hội. Thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, trong đó nâng cao vai trò của kinh tế tư nhân, góp phần tạo việc làm, tạo ra của cải vật chất cho xã hội và đóng góp nguồn thu vào ngân sách nhà nước. Khi lực lượng sản xuất phát triển thì kéo theo quan hệ sản xuất sẽ phát triển và xã hội đi lên.
Khi có những tư tưởng quan điểm đúng đắn, sáng suốt, khoa học, phù hợp với tình hình kinh tế xã hội, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và phát triển kinh tế số như hiện nay thì sẽ là cơ sở lý luận, chính trị quan trọng để xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật, tổ chức thực hiện pháp luật có hiệu lực hiệu quả góp phần thúc đẩy kinh tế xã hội phát triển, mở ra kỉ nguyên vươn mình của dân tộc.
Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SBLaw nhận định, Nghị quyết 68 là “bước tiến mang tính cách mạng” trong việc bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt với nguyên tắc không hình sự hóa quan hệ dân sự, kinh tế.
Luật sư cho rằng: “Việc cương quyết không xử lý hình sự các trường hợp ranh giới vi phạm sẽ giảm nỗi lo cho doanh nghiệp, khuyến khích tinh thần dám nghĩ, dám làm và đổi mới sáng tạo”.
Luật sư Hà đánh giá cao việc chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, giúp giảm phiền hà hành chính, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng. Tuy nhiên, ông lưu ý rằng để hiện thực hóa, cần sửa đổi đồng bộ các luật liên quan như Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư và Bộ luật Hình sự, đảm bảo các quy định không mâu thuẫn.
Luật sư Hà cũng cho rằng miễn thuế 3 năm và bỏ lệ phí môn bài là “liều thuốc kích thích” mạnh mẽ, nhưng cần kèm theo hướng dẫn cụ thể để tránh lạm dụng chính sách.
Luật sư Trần Xoa, Giám đốc Công ty Luật Minh Bạch nhấn mạnh: Nghị quyết 68 tạo ra “luồng gió mới” cho doanh nghiệp tư nhân bằng cách bảo đảm quyền tự do kinh doanh được ghi nhận trong Hiến pháp.
Ông đặc biệt tâm đắc với quy định không hồi tố các quy định pháp luật bất lợi cho doanh nghiệp, cho rằng: “Điều này sẽ bảo vệ doanh nghiệp khỏi những rủi ro pháp lý không lường trước, tăng niềm tin vào hệ thống pháp luật”.
Luật sư Xoa cũng đánh giá cao việc coi doanh nhân là “chiến sĩ trên mặt trận kinh tế”, giúp nâng cao vị thế xã hội của doanh nghiệp tư nhân. Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng việc thực thi nghị quyết cần sự giám sát chặt chẽ để tránh tình trạng “chính sách hay nhưng thực hiện kém”. Luật sư đề xuất thành lập một cơ quan độc lập để theo dõi việc triển khai Nghị quyết 68, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả.
Luật sư Xoa cũng cho rằng, các chính sách như miễn thuế và bảo lãnh tín dụng cần được thiết kế rõ ràng, tránh ưu ái cho một số nhóm doanh nghiệp lớn mà bỏ quên doanh nghiệp nhỏ.
Nói về Nghị quyết 68, luật sư Đỗ Thiên Anh Tuấn – Giảng viên Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright cho rằng, Nghị quyết 68 là “văn bản mang tính nhân văn”, chạm đến bốn khía cạnh: chính trị, kinh tế, pháp lý và xã hội.
Luật sư Tuấn nhấn mạnh: “Việc không hình sự hóa quan hệ dân sự, kinh tế và bảo hộ quyền tài sản doanh nghiệp là tiền đề để tạo môi trường kinh doanh văn minh, thúc đẩy khởi nghiệp và sáng tạo”.
Luật sư Tuấn cũng đề xuất xây dựng một luật về phát triển kinh tế tư nhân để cụ thể hóa các quan điểm của Nghị quyết 68, trong đó cần đưa ra danh mục rõ ràng về các hành vi bị cấm, định nghĩa cụ thể về ngành nghề và hành vi vi phạm, tránh sự tùy tiện trong xử lý pháp lý. Luật sư cũng kêu gọi cộng đồng doanh nghiệp tham gia góp ý để đảm bảo luật phản ánh thực tiễn.
Tuy nhiên, luật sư Tuấn lo ngại rằng nếu không có cơ chế giám sát chặt chẽ, các chính sách ưu đãi như miễn thuế hay hỗ trợ vốn có thể bị lạm dụng hoặc không đến đúng đối tượng.
4. Kỳ vọng và thách thức trong thực thi
Các luật sư đồng tình rằng Nghị quyết 68 mang lại niềm tin và động lực lớn cho doanh nghiệp tư nhân, nhưng việc hiện thực hóa đòi hỏi nỗ lực đồng bộ từ các cơ quan chức năng.
Một số thách thức được các luật sư nêu ra như việc chồng chéo pháp luật ví như các quy định hiện hành trong Luật Thanh tra, Luật Doanh nghiệp và Bộ luật Hình sự cần được sửa đổi để thống nhất với tinh thần Nghị quyết 68, đặc biệt về nguyên tắc không hình sự hóa.
Hoặc việc thực thi tại địa phương khi thiếu nhất quán trong thực thi giữa các địa phương có thể làm giảm hiệu quả của nghị quyết.
Cùng với đó, cần có cơ chế giám sát độc lập và vai trò phản biện từ các hiệp hội doanh nghiệp để đảm bảo chính sách được thực hiện minh bạch, tránh tình trạng “trên nóng, dưới lạnh”.
Nghị quyết 68-NQ/TW được các luật sư đánh giá là bước ngoặt pháp lý, mở ra cơ hội để kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ, trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế Việt Nam.
