Ngày 19/4/2017, Luật sư Nguyễn Thanh Hà – Chủ tịch Công ty Luật SBLAW đã có buổi phỏng vấn với Đài truyền hình Việt Nam trong Chương trình Kinh doanh & Pháp Luật về vấn đề đình công.
Câu hỏi: Trong thời gian vừa qua, có thể nói các vụ đình công đã gia tăng mà điển hình là vụ đình công của hơn 1.500 công nhân của Công ty may xuất khẩu Đại Nghĩa (Mỹ Đức, Hà Nội). Luật sư có thể đánh giá về tính chất, mức độ vi phạm pháp luật khi đình công của các bên và hậu quả của các vụ đình công như vậy?
Luật sư trả lời:
Đình công là sự ngừng việc tạm thời, tự nguyện và có tổ chức của tập thể lao động nhằm đạt được yêu cầu trong quá trình giải quyết tranh chấp lao động. Việc đình công chỉ được tiến hành đối với các tranh chấp lao động tập thể về lợi ích và sau thời hạn nhất định theo quy định của pháp luật. Hiện nay rất nhiều cuộc đình công diễn ra đều do tự phát mà không tuân theo trình tự, thủ tục, quy trình nhất định của pháp luật. Nguyên nhân là do người lao động ít am hiểu luật pháp nên không biết cách tự bảo vệ mình; chưa có những tổ chức đại diện quyền lợi người lao động theo đúng nghĩa để thực hiện đối thoại tương tác nhằm tìm ra tiếng nói chung cho hai bên.
Tại Điều 215 Bộ Luât lao động 2012 có quy định về các trường hợp đình công bất hợp pháp sau:
“1. Không phát sinh từ tranh chấp lao động tập thể về lợi ích.
- Tổ chức cho những người lao động không cùng làm việc cho một người sử dụng lao động đình công.
- Khi vụ việc tranh chấp lao động tập thể chưa được hoặc đang được cơ quan, tổ chức, cá nhân giải quyết theo quy định của Bộ luật này.
- Tiến hành tại doanh nghiệp không được đình công thuộc danh mục do Chính phủ quy định.
- Khi đã có quyết định hoãn hoặc ngừng đình công”.
Đình công là một trong các hình thức để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động khi có sự xâm phạm về mặt lợi ích như tiền lương, thời giờ làm việc, và các khoản hỗ trợ, điều kiện làm việc không đảm bảo. Tuy nhiên, điều kiện để đình công hợp pháp phải được diễn ra một cách có tổ chức và do Ban chấp hành công đoàn lãnh đạo, thực hiện theo trình tự, thủ tục nhất định, phải được tiến hành hòa giải trước, …
Hậu quả của đình công:
Thứ nhất, khi đã có quyết định của Toà án về cuộc đình công là bất hợp pháp mà người lao động không ngừng đình công, không trở lại làm việc, thì tuỳ theo mức độ vi phạm có thể bị xử lý kỷ luật lao động theo quy định của pháp luật về lao động.
Trong trường hợp cuộc đình công là bất hợp pháp mà gây thiệt hại cho người sử dụng lao động thì người sử dụng lao động xác định giá trị thiệt hại do cuộc đình công bất hợp pháp gây ra, bao gồm:
- a) Thiệt hại về máy móc, thiết bị, nguyên, nhiên vật liệu, bán thành phẩm, thành phẩm hư hỏng sau khi trừ đi giá trị thu hồi do thanh lý, tái chế (nếu có);
- b) Chi phí khắc phục hậu quả do đình công bất hợp pháp gây ra gồm: Vận hành máy móc thiết bị theo yêu cầu công nghệ; sửa chữa, thay thế máy móc, thiết bị bị hư hỏng; tái chế nguyên nhiên vật liệu, bán thành phẩm, thành phẩm bị hư hỏng; bảo quản nguyên, nhiên vật liệu, bán thành phẩm, thành phẩm trong thời gian diễn ra đình công; vệ sinh môi trường; bồi thường khách hàng hoặc phạt vi phạm hợp đồng do đình công xảy ra. lãnh đạo đình công phải bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.
Thứ hai, đối với người lợi dụng đình công gây mất trật tự công cộng, làm tổn hại máy, thiết bị, tài sản của người sử dụng lao động; người có hành vi cản trở thực hiện quyền đình công, kích động, lôi kéo, ép buộc người lao động đình công; người có hành vi trù dập, trả thù người tham gia đình công, người lãnh đạo cuộc đình công thì tuỳ theo mức độ vi phạm, có thể bị xử lý vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật. Mức độ xử phạt vi phạm hành chính căn cứ vào Nghị định 95/2013/NĐ- CP.
Theo Luật sư Nguyễn Thanh Hà, để giải quyết tình trạng này thì cần phải thiết lập một cơ chế để các tổ chức công đoàn thực sự là người đại diện quyền lợi hợp pháp của người lao dộng; phải đủ sức mạnh để bảo vệ người lao động; đồng thời cần tăng cường các hoạt động tuyên truyền giáo dục pháp luật tới người lao động để họ biết cách sử dụng các quyền của người lao động mà tự bảo vệ mình, cũng như biết đấu tranh một cách có tổ chức, đúng pháp luật mỗi khi lợi ích của họ bị xâm phạm. Xây dựng một quan hệ lao động lành mạnh giữa người lao động với người sử dụng lao động thông qua thương lượng tập thể, đối thoại xã hội.
