Luật sư Nguyễn Thanh Hà, chủ tịch công ty luật SBLAW có bài trả lời phỏng vấn về những nội dung sửa đổi trong Luật thuế thu nhập cán nhân trên báo Công an nhân dân. Sau đây là nội dung bài phỏng vấn:
Nhiều người cho rằng việc chưa nâng mức giảm trừ gia cảnh trong thời điểm lạm phát cao, vật giá leo thang như hiện nay là không hợp lý. Luật sư có thể cho chúng tôi ý kiến về vấn đề này?
Trả lời:
Vấn đề mức giảm trừ gia cảnh trong thuế thu nhập cá nhân (TNCN) luôn là một chủ đề được quan tâm, đặc biệt trong bối cảnh lạm phát và giá cả tăng cao.
Theo Luật Thuế thu nhập cá nhân năm 2007 sửa đổi, bổ sung năm 2012 và Nghị quyết 954/2020/UBTVQH14, mức giảm trừ gia cảnh hiện tại đối với người nộp thuế là 11 triệu đồng/tháng và 4,4 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc (áp dụng từ 01/7/2020 theo Nghị quyết 954/2020/UBTVQH14).
Mức này được điều chỉnh trên cơ sở mức lương cơ sở và chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tại thời điểm đó. Tuy nhiên, kể từ khi mức giảm trừ này có hiệu lực, nền kinh tế đã trải qua những biến động lớn, trong đó đáng chú ý là tình trạng lạm phát và giá cả hàng hóa, dịch vụ thiết yếu tăng cao.
Lạm phát làm giảm giá trị thực tế của đồng tiền, dẫn đến mức sống thực tế của người dân bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đặc biệt với các nhóm thu nhập trung bình và thấp. Trong bối cảnh hiện nay, mức giảm trừ gia cảnh 11 triệu đồng/tháng không còn tương xứng với chi phí sinh hoạt tối thiểu. Chẳng hạn, giá cả thực phẩm, y tế, giáo dục và nhà ở đều tăng, khiến khả năng tiết kiệm và tích lũy của người lao động bị giảm sút.
Bên cạnh đó, ngày 30/06/2024, Chính phủ ban hành Nghị định 73/2024/NĐ-CP điều chỉnh tăng lương cơ sở từ 1,8 triệu đồng lên 2,34 triệu đồng từ ngày 01/7/2024. Được biết, giảm trừ gia cảnh là số tiền được trừ vào thu nhập chịu thuế trước khi tính thuế đối với thu nhập từ kinh doanh, tiền lương, tiền công của đối tượng nộp thuế là cá nhân cư trú. Theo đó, khi tăng lương cơ sở từ ngày 01/07/2024 sẽ kéo theo thu nhập chịu thuế tăng. Tuy nhiên, hiện nay chưa có quyết định tăng mức giảm trừ gia cảnh khi tăng lương cơ sở.
Từ quan điểm pháp luật, việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là cần thiết để đảm bảo nguyên tắc công bằng trong chính sách thuế. Điều này cũng phù hợp với các cam kết của Việt Nam trong việc xây dựng một hệ thống thuế công bằng và hỗ trợ phát triển kinh tế xã hội.
Đề xuất và giải pháp
Thứ nhất, tăng mức giảm trừ gia cảnh. Theo đó, cần điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh phù hợp với tình hình hiện tại, có thể nâng lên mức khoảng 15-20 triệu đồng/tháng đối với người nộp thuế và 6-8 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc, dựa trên các nghiên cứu kinh tế.
Thứ hai, thường xuyên cập nhật theo CPI. Nên xây dựng cơ chế tự động điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh theo chỉ số CPI hàng năm để giảm thiểu độ trễ trong chính sách.
Thứ ba, cải cách hệ thống thuế. Cần có một đánh giá tổng thể về hệ thống thuế TNCN, bao gồm cả việc nâng mức chịu thuế và áp dụng biểu thuế lũy tiến công bằng hơn.
Như vậy, việc chưa điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh trong thời điểm lạm phát cao thực sự là một vấn đề cần được xem xét nghiêm túc. Một chính sách thuế công bằng không chỉ đảm bảo nguồn thu ngân sách mà còn góp phần bảo vệ đời sống của người dân, đặc biệt là các nhóm thu nhập trung bình và thấp. Đây là lúc Nhà nước cần lắng nghe ý kiến của các chuyên gia và người dân để có sự thay đổi phù hợp.
Ngoài ra hiện Bộ Tài Chính đang dự thảo sửa đổi luật thuế thu nhập cá nhân. Luật sư có thể nhận định về những điểm tích cực của dự thảo mới?
Trả lời:
Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) hiện hành đang bộc lộ một số hạn chế trong bối cảnh kinh tế - xã hội và xu thế hội nhập toàn cầu có nhiều biến động. Những bất cập này đòi hỏi phải có sự rà soát và sửa đổi toàn diện để đảm bảo tính minh bạch, hiệu quả và phù hợp với thực tiễn.
Cụ thể, các quy định liên quan đến thu nhập chịu thuế, thu nhập miễn thuế, cơ sở tính thuế, phương pháp xác định thuế phải nộp, cũng như biểu thuế suất lũy tiến và mức giảm trừ gia cảnh đều cần được điều chỉnh. Những thay đổi này nhằm phản ánh chính xác hơn bản chất của các khoản thu nhập trong nền kinh tế hiện đại và đảm bảo đồng bộ với các luật khác, đặc biệt là Luật Đất đai năm 2024.
Ngoài ra, phạm vi và đối tượng chịu thuế cũng cần được mở rộng để bao quát các loại thu nhập mới phát sinh từ sự phát triển của kinh tế số và các hình thức kinh doanh qua biên giới.
Dự án Luật Thuế TNCN thay thế dự kiến sửa đổi, bổ sung tới 31/35 điều của luật hiện hành, tương đương 88,5%. Các nội dung sửa đổi tập trung vào ba nhóm chính sách chính:
Thứ nhất, hoàn thiện quy định về người nộp thuế. Điều chỉnh các quy định về đối tượng chịu thuế và cách xác định thu nhập chịu thuế.
Thứ hai, cập nhật quy định về thu nhập chịu thuế và miễn thuế. Rà soát các loại thu nhập mới và sửa đổi các khoản giảm trừ phù hợp với thực tế.
Thứ ba, đơn giản hóa biểu thuế và mức thuế suất. Giảm số bậc thuế trong biểu thuế lũy tiến từng phần, điều chỉnh thuế suất đối với thu nhập từ chuyển nhượng vốn, bất động sản, và các nguồn thu nhập khác.
Ngoài ra, dự thảo còn nhấn mạnh việc sửa đổi các quy định về kỳ tính thuế, khấu trừ thuế, thời điểm xác định thu nhập chịu thuế, đồng thời loại bỏ các nội dung trùng lặp để thống nhất với các quy định trong Luật Điều ước quốc tế và Luật Quản lý thuế.
Theo tiến độ dự kiến, dự thảo Luật Thuế TNCN thay thế sẽ được trình Quốc hội vào năm 2025 và thông qua vào năm 2026. Đây là một bước quan trọng nhằm hiện đại hóa hệ thống thuế, tạo sự công bằng và minh bạch trong chính sách thuế, đồng thời góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam.
Như vậy, dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) mới mang đến nhiều điểm tích cực nhằm hiện đại hóa và nâng cao hiệu quả quản lý thuế. Đầu tiên, mức giảm trừ gia cảnh được điều chỉnh linh hoạt hơn, phù hợp với bối cảnh kinh tế và mức sống hiện nay, giúp giảm gánh nặng cho người nộp thuế.
Biểu thuế suất lũy tiến cũng được đơn giản hóa, giảm số bậc thuế, tăng tính minh bạch và dễ dàng áp dụng. Đồng thời, phạm vi và đối tượng chịu thuế được mở rộng để bao quát các nguồn thu nhập mới từ nền kinh tế số và các hình thức kinh doanh hiện đại, góp phần hạn chế thất thoát nguồn thu ngân sách.
Dự thảo cũng sửa đổi các quy định liên quan đến thu nhập miễn thuế và các khoản giảm trừ nhằm khuyến khích các hoạt động nhân đạo, từ thiện, đồng thời bảo vệ nhóm yếu thế trong xã hội.
Việc đồng bộ hóa với các luật liên quan như Luật Đất đai năm 2024 và Luật Quản lý thuế cũng giúp giảm chồng chéo, nâng cao tính thống nhất của hệ thống pháp luật. Nhìn chung, các cải cách trong dự thảo không chỉ đáp ứng yêu cầu cải cách thuế quốc tế mà còn đảm bảo công bằng, minh bạch và tạo động lực phát triển kinh tế bền vững.
|
