Gần đây liên tục xảy ra những vụ việc mất tiền trong tài khoản gửi ngân hàng khiến cho nhiều câu hỏi về pháp lý được đặt ra. Trách nhiệm của ngân hàng đến đâu? Khách hàng phải làm gì để bảo vệ tiền của mình? Bài phỏng vấn dưới đây có tham khảo ý kiến của Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch Công ty Luật SBLAW
Câu hỏi 1: Có quan điểm cho rằng khi khách hàng đã đến phòng giao dịch, gửi tiền vào ngân hàng, qua nhân viên ngân hàng, thì bất luận tiền bị thất thoát do đâu, ngân hàng phải chịu trách nhiệm hoàn trả cho khách hàng. Còn việc tố cáo hay khởi kiện, là việc giữa ngân hàng và nhân viên. Khách hàng không phải chịu trách nhiệm về sự thiếu quản lý, giám sát của ngân hàng đối với cán bộ của mình. Quan điểm của anh ra sao?
Trả lời:
Trường hợp này khách hàng giao dịch với ngân hàng, nếu có tổn thất, thiệt hại xảy ra mà không phải do lỗi của khách hàng thì chủ thể chịu trách nhiệm đầu tiên phải là ngân hàng cho dù là lỗi vô ý hay có chủ ý của nhân viên ngân hàng, hay kẻ gian ngoài ngân hàng. Theo quy định tại Điều 87 Bộ luật Dân sự 2015: “Pháp nhân phải chịu trách nhiệm dân sự về việc thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự do người đại diện xác lập, thực hiện nhân danh pháp nhân”. Do đó, ngân hàng phải chịu trách nhiệm hoàn trả cho khách hàng khoản tiền bị thất thoát. Khách hàng cần thu thập tài liệu, phối hợp với ngân hàng để giải quyết vụ việc một cách nhanh chóng.
Nếu cán bộ ngân hàng có hành vi sai phạm làm thất thoát tiền,thường là những hành vi có dấu hiệu của tội “Trộm cắp tài sản”, “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”, “Tham ô tài sản”, “Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản” thì cán bộ ngân hàng sẽ phải chịu trách nhiệm với ngân hàng.
Câu hỏi 2: Trong trường hợp khách hàng này, để đảm bảo quyền lợi của mình khách hàng nên làm gì?
Trả lời:
Khi gặp rủi ro mất tiền gửi tại ngân hàng, khách hàng cần bình tĩnh tập hợp đầy đủ hồ sơ bằng chứng, tài liệu giao dịch với ngân hàng. Sau đó, khách hàng cần liên hệ với ngân hàng nơi mình gửi tiền, thông báo về sự cố và cung cấp đầy đủ thông tin giao dịch để ngân hàng xác minh tình hình. Trong quá trình đàm phán, thỏa thuận với ngân hàng, nếu hai bên không thể đạt được tiếng nói chung, khách hàng có thể khởi kiện ngân hàng đến Tòa án nhân dân có thẩm quyền để yêu cầu ngân hàng hoàn trả lại số tiền bị mất.
Đồng thời, Khách hàng cũng nên tìm đến một đơn vị cung cấp dịch vụ pháp lý uy tín để nhận tư vấn và tiến hành mời luật sư tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho mình, trong trường hợp phải làm việc với các cơ quan chức năng hay xảy ra các tranh chấp kiện tụng, có luật sư tham gia sẽ phần nào giúp quá trình xử lý vụ việc diễn ra thuận lợi và nhanh chóng hơn.
Câu hỏi 3: Về phía ngân hàng và cơ quan quản lý (NHNN), theo anh cần ứng xử ra sao trong những trường hợp như thế này?
Trả lời:
Về phía ngân hàng, căn cứ theo Điều 10 Luật các tổ chức tín dụng 2010, để bảo vệ quyền lợi của khách hàng các tổ chức tín dụng phải có trách nhiệm: “Tham gia tổ chức bảo toàn, bảo hiểm tiền gửi theo quy định của pháp luật và công bố công khai việc tham gia tổ chức bảo toàn, bảo hiểm tiền gửi tại trụ sở chính và chi nhánh”. Theo đó, ngân hàng phải có trách nhiệm tham gia bảo toàn tiền gửi tại ngân hàng, nếu xảy ra thất thoát tiền gửi, ngân hàng phải chịu trách nhiệm. Trong trường hợp này, ngân hàng cần có những động thái để bảo vệ quyền lợi của khách hàng, rà soát các hoạt động của tài khoản khách hàng cùng những người có liên quan để truy xét nguồn gốc của sự cố. Trong quá trình kiểm tra, nếu nhận thấy có những cá nhân hay tổ chức nào có dấu hiệu của tội phạm thì cần trình báo và cung cấp thông tin cho cơ quan điều tra, nhằm bảo vệ lợi ích của khách hàng cũng như quyền lợi và uy tín của ngân hàng.
Về phía cơ quan quản lý, theo Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam năm 2010, khoản 11 Điều 4 quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của NHNN trong việc Kiểm tra, thanh tra, giám sát ngân hàng; xử lý vi phạm pháp luật về tiền tệ và ngân hàng theo quy định của pháp luật. Điều 54, Điều 55 của Luật này quy định NHNN được Ra quyết định thanh tra khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật; Phát hiện, ngăn chặn và xử lý theo thẩm quyền; kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý vi phạm pháp luật về tiền tệ và ngân hàng. Như vậy, trong trường hợp phát hiện ngân hàng xảy ra sai phạm, Cơ quan Thanh tra, giám sát của NHNN phải đến thanh tra, xác minh lại thông tin vụ việc tại ngân hàng có sai phạm. Khi tiến hành thanh tra, nếu nhận thấy có dấu hiệu vi phạm pháp luật, NHNN cần kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý theo đúng quy định của pháp luật.
