Những lo lắng về dòng vốn ngoại với thị trường Việt Nam là có trong bối cảnh nhiều bất ổn trên thế giới đang diễn ra. Thế nhưng, dù giảm kỳ vọng nhưng thực tế nhiều nhà đầu tư vẫn muốn tăng vốn vào Việt Nam khi câu chuyện nền tảng pháp lý đang được Chính phủ gấp rút tháo gỡ vào cuối năm nay.
Tổng quan về vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam trong thời gian qua
Nhờ có sự mở cửa giao lưu cũng như các chính sách thuận lợi đã thu hút nhiều nhà đầu tư quốc tế tới Việt Nam, điều này đã giúp cho nước ta ngày càng phát triển đáng kể trong việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài suốt vài thập kỷ qua. Bên cạnh đó để đạt được nhiều sự thành công trong việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) như vậy cũng phải kể đến môi trường đầu tư hấp dẫn, nền tảng chính trị ổn định và tiềm năng tăng trưởng kinh tế khá cao. Việt Nam thu hút, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài đầu tư vào Việt Nam thông qua các biện pháp ưu đãi và hỗ trợ đầu tư, trong đó ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp là biện pháp quan trọng và tác động nhiều đến nhà đầu tư.
Tuy nhiên, trong bối cảnh mới hiện nay, chiến lược thu hút FDI, chính sách ưu đãi lớn cho nhà đầu tư như thuế đã không còn hiệu quả như trước, bên cạnh đó, sự cạnh tranh thu hút đầu tư giữa các nước ngày càng gay gắt hơn. Trong khi, hạ tầng sản xuất tại Việt Nam được đánh giá chưa được cải thiện nhiều; các vấn đề thủ tục hành chính còn chậm lại và quy trình còn phức tạp… Bởi vẫn còn tồn tại những rào cản đó đã tạo nên những nút thắt khiến cho quá trình thu hút vốn đầu tư không thể tận dụng hết tiềm năng trong khoảng thời gian hiện nay, từ đó cũng đặt ra vấn đề làm sao giải quyết để có thể thu hút vốn đầu tư nước ngoài hiệu quả hơn.
Những thách thức và rào cản
Thứ nhất, rào cản về vấn đề pháp lý đang trực tiếp ảnh hưởng đến môi trường đầu tư, sự thiếu ổn định về chính sách; các quy định pháp luật vẫn còn chưa rõ ràng, vẫn còn tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn và thiếu minh bạch, gây ra những khó khăn cho nhà đầu tư trong quá trình thực hiện. Điều này khiến cho một số nhà đầu tư nước ngoài cảm thấy chưa hài lòng về khả năng đáp ứng những yêu cầu về công khai, minh bạch, ổn định trong suốt quá trình đầu tư. Bên cạnh đó cũng khiến cho các nhà đầu tư khó có thể dự báo trước về thể chế, chính sách, luật pháp; thực thi pháp luật nghiêm minh, thống nhất, để có thể bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư nước ngoài ở Việt Nam.
Thứ hai, ngoài hệ thống pháp luật thì những thủ tục hành chính liên quan đến đất đai, xây dựng, phòng cháy chữa cháy, môi trường, hải quan… cũng là rào cản cho việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Bởi các khâu xử lý thủ tục hành chính hiện vẫn còn phức tạp, quá nhiều quy định đôi khi lại gây khó khăn cho các nhà đầu tư. Điều này có thể gây ảnh hưởng tiêu cực tới các nhà đầu tư nước ngoài, làm chậm quá trình kinh doanh đầu tư và đẩy lùi ý định đầu tư của họ.
Thứ ba, thách thức do vốn mở rộng đầu tư của các nhà đầu tư hiện hữu trong thời gian vừa qua bị sụt giảm mạnh. Bởi lẽ việc sụt giảm vốn điều chỉnh mở rộng đó phần nào cũng thể hiện những doanh nghiệp đầu tư nước ngoài có thể cũng đang gặp khó khăn. Mặt khác, các nhà đầu tư hiện hữu vẫn đang lo lắng để tiếp tục tăng vốn, mở rộng đầu tư.
Thứ tư, việc bảo đảm môi trường đầu tư và cơ sở hạ tầng tốt cũng là một thách thức đối với nước ta để có thể thu hút được vốn đầu tư nước ngoài. Môi trường đầu tư, kinh doanh vẫn còn nhiều điểm bất cập, điều này làm giảm sức cạnh tranh của nước ta so với các nước trong cùng khu vực. Nhiều nhà đầu tư nước ngoài mới vào đầu tư tại Việt Nam đang gặp khó khăn liên quan đến cơ chế cấp giấy phép lao động cho lao động nước ngoài và phê duyệt hạ tầng phòng cháy chữa cháy… Việc chưa đáp ứng được nhu cầu về công nghệ cao, năng lượng, tài chính đã khiến một số dự án đầu tư phải tạm ngưng mở rộng. Mặc dù có sự cải thiện, nhưng vấn đề về hạ tầng giao thông, viễn thông, điện lực vẫn còn nhiều hạn chế, cơ sở hạ tầng cho các hoạt động logistics chưa phát triển đồng bộ. Điều này có thể làm ảnh hưởng đến quyết định của các nhà đầu tư cũng như việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài.
Sự cần thiết của việc tháo nút thắt trong việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài
Việc tháo nút thắt về vấn đề thu hút vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam là vô cùng cần thiết và có ảnh hưởng sâu rộng đến sự phát triển kinh tế của đất nước. Điều này không chỉ tạo ra cơ hội phát triển kinh tế mà còn đem lại lợi ích rất lớn cho đất nước, từ việc tạo ra việc làm, chuyển giao công nghệ đến việc tăng cường cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Thu hút vốn đầu tư nước ngoài không chỉ đơn thuần là việc cung cấp nguồn tài chính mà còn mở ra cơ hội tiếp cận công nghệ, quản lý và thị trường mới. Góp phần tăng cường sức cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước, thúc đẩy sự đổi mới và cải thiện chất lượng sản phẩm, dịch vụ. Sự tăng cường này không chỉ đem lại lợi ích ngắn hạn mà còn mang lại tác động tích cực lâu dài cho tăng trưởng kinh tế toàn diện của đất nước, tạo nên sự năng động và đa dạng hóa kinh tế giúp Việt Nam vươn lên trong cạnh tranh toàn cầu.
Vốn đầu tư nước ngoài còn mang lại cơ hội việc làm cho người lao động trong nước. Việc mở rộng hoạt động kinh doanh, xây dựng nhà máy, trung tâm nghiên cứu và các dự án hạ tầng tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới. Điều này không chỉ giúp giảm tỷ lệ thất nghiệp mà còn cải thiện mức sống và đóng góp vào sự phát triển của cộng đồng.
Vốn đầu tư nước ngoài thường đi kèm với việc chuyển giao công nghệ và kiến thức quản lý hiện đại. Điều này giúp nâng cao năng lực sản xuất, tăng cường sự hiện đại hóa trong các ngành công nghiệp và dịch vụ. Các doanh nghiệp trong nước có thể học hỏi và áp dụng những tiến bộ kỹ thuật, quản lý từ các công ty nước ngoài, đồng thời tạo ra sự đột phá trong năng lực sản xuất. Từ đó tạo điều kiện để đưa Việt Nam tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Các doanh nghiệp trong nước có cơ hội trở thành nhà cung cấp cho các chuỗi cung ứng toàn cầu, từ đó tạo ra cơ hội xuất khẩu và thúc đẩy phát triển cho nền kinh tế.
Giải pháp khắc phục
Mặc dù có những thách thức và rào cản cùng với bối cảnh nhiều bất ổn trên thế giới ảnh hưởng tới dòng vốn ngoại với thị trường Việt Nam. Thế nhưng, dù giảm kỳ vọng nhưng thực tế nhiều nhà đầu tư vẫn muốn tăng vốn đầu tư vào Việt Nam. Chính vì vậy, chúng ta phải nắm bắt cơ hội này, có những giải pháp nhanh chóng để có thể tháo gỡ những nút thắt giúp thúc đẩy thị trường, tạo điều kiện thuận lợi để thu hút vốn đầu tư nước ngoài.
Thứ nhất, cải thiện hệ thống pháp luật và thủ tục hành chính: Việc đơn giản hóa các quy trình và đảm bảo tính minh bạch trong quy định sẽ giúp tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi hơn.
Thứ hai, cần thay đổi chiến lược thu hút nhà đầu tư nước ngoài, hiện nay việc tập trung thu hút từ những tập đoàn lớn và các biện pháp như giảm thuế, giãn thuế có thể sẽ không còn phù hợp trong thời gian tới. Cụ thể, sắp tới việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu với thuế suất sẽ phần nào ảnh hưởng đến hiệu quả của chính sách ưu đãi, thu hút nhà đầu tư nước ngoài của Việt Nam. Do đó, Chính phủ cần đánh giá các gói hỗ trợ dành cho doanh nghiệp và đưa ra các biện pháp thay thế, giúp họ duy trì sự hiện diện sau khi áp dụng thuế này;
Bởi các biện pháp như giảm thuế, giãn thuế có thể sẽ không còn phù hợp trong thời gian tới nên chúng ta cần phải dần thay thế cách tiếp cận này trong chiến lược thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, việc này cũng giúp tạo lập môi trường cạnh tranh công bằng và bình đẳng. Thay vào đó, chúng ta cần tập trung đầu tư vào vốn nhân lực, nâng chất cơ sở hạ tầng, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, cải thiện cơ sở hạ tầng, đặc biệt về cảng, hạ tầng giao thông vận tải và năng lực của ngành Logistics để duy trì tốc độ tăng trưởng.
Thứ ba, cần chuẩn bị chiến lược thu hút nhà đầu tư nước ngoài trong dài hạn, chuyển trọng điểm chính sách thu hút, hợp tác đầu tư nước ngoài từ số lượng sang chất lượng, ưu tiên các dự án có giá trị gia tăng cao, mô hình quản lý hiện đại. Chủ động thu hút dự án có vốn đầu tư nước ngoài theo hướng có chọn lọc; chủ động đối với những dự án đặc biệt như là dự án có nguồn vốn lớn, ngành nghề kinh doanh tập trung vào những mục tiêu trọng điểm quốc gia, thì nên có những chính sách riêng nhằm thu hút được hiệu quả.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng mở rộng, việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài là yếu tố quan trọng để nâng cao tốc độ phát triển kinh tế của Việt Nam. Qua việc tháo nút thắt và áp dụng các giải pháp đã đề cập, Việt Nam sẽ có cơ hội phát triển to lớn hơn, thu hút nguồn vốn đầu tư lớn từ các nhà đầu tư quốc tế và tạo ra sự bứt phá trong sự nghiệp phát triển đất nước.
Sự cần thiết của việc tháo nút thắt trong việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam không chỉ là một cơ hội mà còn là một nhiệm vụ cấp bách để nước ta có thể phát triển mạnh mẽ, bền vững và tích cực hơn trong quá trình hội nhập quốc tế. Việc giải quyết các rào cản và tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài sẽ tạo ra sự thúc đẩy mạnh mẽ cho sự phát triển kinh tế và xã hội của Việt Nam.
