SBLAW trân trọng giới thiệu bài lược dịch "IPR-related crimes under the Penal Code" đăng trên Tạp chí Vietnam Law & Legal Forum của Luật sư Phạm Duy Khương - Công ty Luật TNHH SB LAW.
Dưới đây là nội dung chi tiết của bài viết:
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự năm 2015 có hiệu lực từ ngày 01/01/2018. Các văn bản pháp luật mới cung cấp các biện pháp quyết liệt hơn cho chủ sở hữu quyền SHTT và các cơ quan thực thi để chống lại các vi phạm về sở hữu trí tuệ nói chung và vi phạm bản quyền phần mềm nói riêng.
Hành vi nào sẽ bị coi là tội phạm vi phạm quyền tác giả và quyền liên quan
Liên quan đến quyền tác giả và quyền liên quan, Điều 225 của Bộ luật quy định hai hành vi vi phạm gồm: (i) Sao chép tác phẩm, bản ghi âm, bản ghi hình; và (ii) Phân phối đến công chúng bản sao tác phẩm, bản sao bản ghi âm, bản sao bản ghi hình.
Ngoài dấu hiệu "trên quy mô thương mại" cũng được quy định trong Bộ luật hình sự năm 1999 và phải được cơ quan thi hành giải thích trong các văn bản hướng dẫn, Bộ luật này sử dụng các dấu hiệu khác để xác định các tội này, bao gồm (i) thu lợi bất chính, (ii) gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan và (iii) số lượng hàng hóa vi phạm. Lịch sử hồ sơ hình sự hoặc vi phạm hành chính của người vi phạm cũng sẽ được coi là cơ sở để xử lý vi phạm của họ. Các mức định lượng của các dấu hiệu này được thể hiện trong bảng. Các mức này sẽ giúp các chủ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ và cơ quan thi hành dễ dàng trong việc xử lý vi phạm quyền tác giả và các quyền liên quan.
| Dấu hiệu | Thu lợi bất chính (VNĐ) | Gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan (VNĐ) | Số lượng hàng hóa vi phạm (VNĐ) |
| Đối tượng | |||
| Cá nhân | từ 50.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng | từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng | từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng |
| Pháp nhân thương mại | từ 200.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng | từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng | từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng |
| Pháp nhân thương mại đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi vi phạm quyền sở hữu trí tuệ hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm | từ 100.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng | từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng | từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng |
Cá nhân có một trong các hành vi nói trên, một trong những dấu hiệu trong bảng sẽ bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm. Mức phạt sẽ tăng lên phạt tiền từ 300.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm nếu có tổ chức hoặc phạm tội 02 lần trở lên hoặc thu lợi bất chính 300.000.000 đồng trở lên hoặc gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan 500.000.000 đồng trở lên hoặc hàng hóa vi phạm trị giá 500.000.000 đồng trở lên.
Pháp nhân thương mại có một trong các hành vi nói trên, một trong những dấu hiệu trong bảng sẽ bị phạt tiền từ 300.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng. Mức phạt sẽ tăng lên phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 02 năm. Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.
Để xử lý một hành vi xâm phạm quyền tác giả / quyền liên quan, chủ sở hữu quyền có quyền yêu cầu cơ quan thi hành xem xét / kiểm tra xem hành vi vi phạm đó có thể bị trừng phạt hay không.
Khi nhận được yêu cầu của chủ sở hữu quyền tác giả / quyền liên quan, cơ quan thi hành phải kiểm tra xem vi phạm có các dấu hiệu hình sự như đã nêu ở Điều 225 của Bộ luật hay không. Để phục vụ việc kiểm tra đó, việc xác định thu lợi bất chính của hành vi vi phạm hoặc gây thiệt hại cho chủ thể quyền hoặc trị giá hàng hóa vi phạm sẽ được yêu cầu.
Theo luật tố tụng hình sự, cơ quan thi hành có quyền bắt giữ những kẻ tình nghi xâm phạm, tịch thu hàng hoá, phương tiện và thiết bị vi phạm, bao gồm phương tiện truyền thông điện tử và dữ liệu, email và thư tín đã được sử dụng để thực hiện hành vi vi phạm để kịp thời ngăn chặn các hành vi vi phạm và tạo thuận lợi cho việc điều tra các vi phạm, đặc biệt là các cam kết thông qua internet.
Cá nhân và tổ chức, cơ quan nhà nước khác có liên quan phải phối hợp với cơ quan thi hành tiến hành điều tra xâm phạm và cung cấp thông tin, tài liệu theo yêu cầu của người có thẩm quyền.
Những vi phạm về phần mềm
Đây là lần đầu tiên trong lịch sử thực thi quyền sở hữu trí tuệ ở Việt Nam, chủ sở hữu bản quyền phần mềm và cơ quan thực thi pháp luật có thể đánh giá phạm vi và tính chất của vi phạm phần mềm và các biện pháp xử lý hành chính hoặc thực thi hình sự để xử lý vi phạm.
Hiện tại, thủ tục tiêu chuẩn để tìm ra vi phạm của Liên minh Phần mềm Doanh nghiệp (BSA) hoặc công ty phần mềm là hợp tác với cơ quan thi hành và kiểm tra tại chỗ ở những địa điểm bị cáo buộc vi phạm. Trong trường hợp cơ quan thi hành phát hiện phần mềm bị vi phạm đã được lắp đặt và sử dụng không có sự cho phép của chủ sở hữu phần mềm thì phải tính số phần mềm vi phạm và lập biên bản vi phạm trước khi ra quyết định xử phạt. Hình phạt phổ biến nhất là phạt tiền. Hình phạt cao nhất là phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 70.000.000 đồng sẽ được áp dụng đối với hành vi xâm phạm quyền sao chép tác phẩm và mức phạt từ 20.000.000 đồng đến 60.000.000 đồng đối với hành vi xâm phạm quyền phân phối bản gốc hoặc bản sao tác phẩm tới công chúng. Trong trường hợp chủ sở hữu phần mềm muốn nhận bồi thường từ người vi phạm, họ phải đàm phán bằng các đơn khởi kiện sau này hoặc nộp đơn tại một tòa án dân sự.
Các cơ quan thi hành có thể ra quyết định cho những người vi phạm bản quyền (phần mềm) mà không cần có yêu cầu chính thức của chủ sở hữu bản quyền (phần mềm). Đây là một điều khoản mới của Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 so với Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003.
