Hiệp định ATIGA cho phép các quốc gia ASEAN áp dụng các biện pháp tự vệ thương mại như tự vệ, chống bán phá giá và chống trợ cấp theo quy định của WTO. Ngoài ra, Hiệp định cũng có quy định về các biện pháp tự vệ đặc biệt đối với sản phẩm gạo và đường, tuân theo Nghị định thư đối xử đặc biệt đối với các sản phẩm này trong khu vực ASEAN. Mời quý khách theo dõi bài phỏng vấn dưới đây của Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch SBLAW về hiệp định này.
1.Theo ông, việc tham gia hiệp định Atiga đối với mặt hàng đường thì các nước trong khối ASEAN phải thực hiện các cam kết như thế nào?
Trả lời:
Trong ATIGA, các nước ASEAN dành cho nhau mức ưu đãi tương đương hoặc thuận lợi hơn mức ưu đãi dành cho các nước đối tác trong các Thỏa thuận thương mại tự do (FTA) mà ASEAN ký (các FTA ASEAN+). Ngoài các cam kết về thuế quan, ATIGA cũng bao gồm nhiều cam kết khác như: xóa bỏ các hàng rào phi thuế quan, quy tắc xuất xứ, thuận lợi hóa thương mại, hải quan, các tiêu chuẩn và sự phù hợp, các biện pháp vệ sinh dịch tễ.
Việc tham gia Hiệp định ATIGA (Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN) đối với mặt hàng đường đòi hỏi các nước trong khối ASEAN phải thực hiện các cam kết nhất định. Dưới đây là các cam kết chính mà các nước ASEAN phải tuân thủ khi tham gia Hiệp định ATIGA:
Cam kết cắt giảm thuế quan:
Nguyên tắc cam kết: tất cả các sản phẩm trong Danh mục hài hòa thuế quan của ASEAN (AHTN) đều được đưa vào trong biểu cam kết thuế quan của từng nước trong ATIGA, bao gồm cả những sản phẩm được cắt giảm thuế và cả những sản phẩm không phải cắt giảm thuế
Lộ trình cắt giảm thuế quan của các nước ASEAN-6 (Brunei, Indonesia, Malaysia, Thái Lan, Philippines, Singapore) thường ngắn hơn các nước còn lại – nhóm CLMV bao gồm các nước Campuchia, Lào, Myanmar, Việt Nam.
Các nước ASEAN-6: đến năm 2010 phải xóa bỏ thuế quan toàn bộ
Các nước CLMV: đến năm 2015 mới phải xóa bỏ thuế quan và còn được linh hoạt 7% số dòng thuế (các nước được quyền tự lựa chọn các sản phẩm đưa vào danh mục 7% này) đến năm 2018 mới phải xóa bỏ thuế quan.
Đa số các sản phẩm trong biểu thuế quan sẽ được các nước xóa bỏ hoặc giảm thuế xuống còn dưới 5%, trừ một số sản phẩm nhạy cảm, trong đó có các sản phẩm nông nghiệp chưa chế biến bao gồm đường chưa tinh luyện.
Cam kết về Quy tắc xuất xứ và Thủ tục chứng nhận xuất xứ
Quy tắc xuất xứ:
Hàng hóa chỉ được hưởng ưu đãi thuế quan theo ATIGA nếu có xuất xứ từ khu vực ASEAN. Một hàng hóa được coi là có xuất xứ ASEAN nếu:
1) Hàng hóa có xuất xứ thuần túy hoặc được sản xuất toàn bộ trong khu vực ASEAN, hoặc
2) Hàng hóa đáp ứng được các yêu cầu cụ thể về quy tắc xuất xứ trong Hiệp định (Phụ lục 3-Quy tắc xuất xứ cụ thể mặt hàng). Có 03 loại quy tắc xuất xứ cụ thể mặt hàng:
+ Hàng hóa phải có hàm lượng nguyên liệu nội khối (RVC) ít nhất là 40%, hoặc
+ Hàng hóa phải trải qua chuyển đổi HS 4 số, hoặc Hàng hóa phải trải qua một quy trình sản xuất nhất định. Các quy tắc này được áp dụng riêng hoặc kết hợp.Đa số các sản phẩm có quy tắc xuất xứ kết hợp, cho phép áp dụng đồng thời cả RVC và Chuyển đổi HS/Quy trình sản xuất.
Thủ tục chứng nhận xuất xứ:
Để được hưởng ưu đãi thuế quan, theo ATIGA, nhà xuất khẩu phải xin Chứng nhận xuất xứ form D tại một cơ quan có thẩm quyền của nước xuất khẩu
Tuy nhiên, hiện tại các nước ASEAN đang hướng tới việc áp dụng cơ chế Tự chứng nhận xuất xứ, cho phép nhà xuất khẩu được tự chứng nhận xuất xứ mà không cần phải thông qua một cơ quan có thẩm quyền của nước xuất khẩu. Hiện đã có hai dự án thí điểm về Tự chứng nhận xuất xứ đang được các nước ASEAN thực hiện, theo đó các nhà xuất khẩu đủ điều kiện sẽ được tự chứng nhận xuất xứ trên hóa đơn thương mại cho hàng xuất khẩu.
+ Dự án thí điểm 1: Ký ngày 30/8/2010 bởi 3 nước Brunei, Malaysia và Singapore, bắt đầu thực hiện từ ngày 1/11/2010. Thái Lan tham gia vào tháng 10/2011.
+ Dự án thí điểm 2: Ký ngày 29/8/2012 bởi 3 nước Lào, Indonesia và Philippines, bắt đầu thực hiện từ ngày 1/1/2014. Việt Nam tham gia vào tháng 9/2014
2. Từ khi chúng ta tham gia Atiga thì các hiệp định song phương khác có được áp dụng không? Và căn cứ theo quy định nào?
Trả lời:
Việc Việt Nam tham gia Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA) có thể ảnh hưởng đến các hiệp định song phương về thương mại hàng hóa mà Việt Nam đã ký kết với các nước khác, nhưng mức độ ảnh hưởng sẽ phụ thuộc vào từng trường hợp cụ thể.
Về nguyên tắc chung, ATIGA là một hiệp định khung quy định các nguyên tắc chung về thương mại hàng hóa giữa các nước ASEAN. Do đó, các cam kết trong ATIGA không thể thay thế cho các cam kết cụ thể hơn được quy định trong các hiệp định song phương. Tuy nhiên, ATIGA có thể ảnh hưởng đến việc giải thích và áp dụng các hiệp định song phương, đặc biệt là trong trường hợp có những quy định trái ngược nhau giữa hai hiệp định. Trong một số trường hợp, ATIGA có thể thúc đẩy việc đàm phán và ký kết các hiệp định song phương mới giữa Việt Nam và các nước khác.
Ví dụ điển hình như Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Chile (FTA Việt Nam - Chile) được ký kết vào năm 2011, trước khi Việt Nam tham gia ATIGA. Sau khi Việt Nam tham gia ATIGA, một số quy định trong FTA Việt Nam - Chile không còn phù hợp với các cam kết của Việt Nam trong ATIGA. Do đó, hai nước đã đàm phán và ký kết Nghị định thư sửa đổi FTA Việt Nam - Chile vào năm 2015 để cập nhật các quy định này cho phù hợp với ATIGA. Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Hàn Quốc (VKFTA) được ký kết vào năm 2015, sau khi Việt Nam tham gia ATIGA. Do đó, các quy định trong VKFTA đã được điều chỉnh để phù hợp với các cam kết của Việt Nam trong ATIGA.
3. Quy định về đóng gói bao bì với mặt hàng đường khi thương mại trên thị trường phải tuân thủ theo quy định nào?
Trả lời:
Quy định về đóng gói bao bì với mặt hàng đường khi thương mại trên thị trường tại Việt Nam được quy định bởi nhiều văn bản pháp luật khác nhau, bao gồm:
- Điều 18 Luật An toàn thực phẩm 2010 quy định điều kiện bảo vệ sinh an toàn thực phẩm đối với dụng cụ, vật liệu bao gói, chứa đựng thực phẩm, bao gồm bao bì của đường.
Tùy thuộc vào các loại bao bì đường khác nhau sẽ có các quy chuẩn kỹ thuật tương ứng. Dưới đây là một số quy chuẩn kỹ thuật cho một số loại bao bì đường thông dụng:
- QCVN 12-1:2011/BYT – Quy chuẩn về an toàn vệ sinh đối với bao bì – dụng cụ bằng nhựa tổng hợp tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm.
- QCVN 12-4:2015/BYT – Quy chuẩn về vệ sinh an toàn đối với bao bì – dụng cụ làm bằng thủy tinh, gốm, sứ và tráng men tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm.
4. Nếu không đủ các thông tin về nguồn gốc xuất xử của sản phẩm thì sản phẩm hàng hóa đó được coi là gì?
Trả lời:
Theo quy định của pháp luật Việt Nam, nếu sản phẩm hàng hóa không đủ các thông tin về nguồn gốc xuất xứ thì được coi là hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ. Tại khoản 7 Điều 3 Nghị định 98/2020/NĐ-CP giải thích về hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ như sau:
“Hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ” là hàng hóa lưu thông trên thị trường không có căn cứ xác định được nguồn gốc nơi sản xuất hoặc xuất xứ của hàng hóa.
Căn cứ xác định nguồn gốc nơi sản xuất hoặc xuất xứ của hàng hóa bao gồm thông tin được thể hiện trên nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa, tài liệu kèm theo hàng hóa;
Chứng từ chứng nhận xuất xứ hàng hóa, hợp đồng, hoá đơn mua bán, tờ khai hải quan, giấy tờ khác chứng minh quyền sở hữu hợp pháp đối với hàng hóa và giao dịch dân sự giữa tổ chức, cá nhân sản xuất hàng hóa với bên có liên quan theo quy định của pháp luật.
Tham khảo thêm >> Tư vấn pháp luật thường xuyên
