Ngày 05/03/2023, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các Nghị định quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế. Liên quan đến vấn đề trên, Luật sư Nguyễn Thanh Hà - chủ tịch công ty Luật SBLaw có một số ý kiến tư vấn như sau.
Câu hỏi 1: Ông đánh giá thế nào về những điểm mới của Nghị định 08/2023 về quản lý thị trường trái phiếu? Ông kỳ vọng gì về những tác động của nó đến tình hình của các doanh nghiệp bất động sản đang đến hạn thanh toán hiện nay?
Trả lời:
Một số điểm nhấn của Nghị định này như: cho phép kéo dài kỳ hạn trái phiếu không quá 2 năm; cho phép doanh nghiệp thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn bằng tài sản khác; tạm hoãn quy định về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, thời gian phân phối trái phiếu…
Những quy định trên rõ ràng sẽ làm cơ sở pháp lý, thúc đẩy xử lý nợ xấu trái phiếu doanh nghiệp. Tuy nhiên, hiệu quả thực hiện vẫn sẽ dựa trên quá trình đàm phán thực tế.
Như vậy, Nghị định 08/2023/NĐ-CP được ban hành đã tháo gỡ một số nút thắt tại Nghị định 65/2022/NĐ-CP, tác động tích cực đến tình hình của các doanh nghiệp bất động sản đang đến hạn thanh toán hiện nay tránh cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp sự sụp đổ ngắn hạn. Chúng ta cùng hy vọng các doanh nghiệp có thể tận dụng chính sách này và vững vàng vượt qua giai đoạn khó khăn này.
Câu hỏi 2: Việc hoãn thực hiện xếp hạng tín nhiệm, nhà đầu tư chuyên nghiệp, có làm ảnh hưởng đến tính minh bạch mà thị trường hướng tới không thưa ông?
Trả lời:
Việc hoãn thực hiện xếp hạng tín nhiệm, nhà đầu tư chuyên nghiệp cho phép giãn tiến độ đến hết năm 2023 đối với việc áp dụng một số điều kiện, yêu cầu cao, đáp ứng thông lệ về tiêu chí nhà đầu tư chuyên nghiệp, về yêu cầu rút ngắn thời gian phân phối trái phiếu và về xếp hạng tín nhiệm trước khi phát hành. Đây chỉ là phương án tạm thời nhằm giãn tiến độ gỡ khó cho thị trường trong thời điểm khó khăn như hiện tại, còn về lâu dài chắc chắn sẽ phải triển khai thực hiện xếp hạng tín nhiệm, nhà đầu tư chuyên nghiệp từ đó mới giúp cho thị trường trái phiếu được minh bạch hơn. Theo đó, doanh nghiệp cần công khai, minh bạch, đảm bảo quyền lợi chính đáng, công bằng cho các nhà đầu tư; ngược lại, cũng cần có sự chia sẻ, đồng hành và thiện chí của nhà đầu tư. Còn việc hoãn thực hiện xếp hạng tín nhiệm, nhà đầu tư chuyên nghiệp, có làm ảnh hưởng đến tính minh bạch mà thị trường hướng tới không thì tôi cho rằng sẽ khó có thể làm ảnh hưởng đến tính minh bạch của thị trường trong thời gian tới. Bởi lẽ sau những ‘sóng gió” vừa qua hẳn các nhà đầu tư đã rút ra được bài học rất lớn trong việc đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp và để lấy lại niềm tin của họ thì thị trường và các doanh nghiệp còn cần rất nhiều thời gian.
Câu hỏi 3: Trường hợp cho phép chủ đầu tư thanh toán bằng sản phẩm mình có với trái chủ, điều kiện trên thực tế để đạt được điều này là gì?
Trả lời:
Theo quy định tại khoản 3 Điều 34 Nghị định số 153/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế, doanh nghiệp phát hành trái phiếu có trách nhiệm: “Thanh toán đầy đủ, đúng hạn lãi, gốc trái phiếu khi đến hạn và thực hiện các quyền kèm theo (nếu có) cho chủ sở hữu trái phiếu theo điều kiện, điều khoản của trái phiếu”.
Nghị định số 08/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung quy định này như sau: Đối với trái phiếu chào bán tại thị trường trong nước, trường hợp doanh nghiệp phát hành không thể thanh toán đầy đủ, đúng hạn nợ gốc, lãi trái phiếu bằng đồng Việt Nam theo phương án phát hành đã công bố cho nhà đầu tư theo quy định tại Điều 17 Nghị định này, doanh nghiệp có thể đàm phán với người sở hữu trái phiếu để thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn bằng tài sản khác theo các nguyên tắc sau:
Thứ nhất, tuân thủ quy định của pháp luật dân sự và pháp luật có liên quan. Đối với ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện thì còn phải tuân thủ quy định của pháp luật về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện đó.
Thứ hai, phải được người sở hữu trái phiếu chấp thuận.
Thứ ba, doanh nghiệp phát hành phải công bố thông tin bất thường và chịu hoàn toàn trách nhiệm về tình trạng pháp lý của tài sản sử dụng để thanh toán gốc, lãi trái phiếu theo quy định của pháp luật.
Như vậy, nhà nước quy định về có thể thanh toán gốc, lãi trái phiếu bằng tài sản khác nhưng sẽ có điều kiện kiểm soát kèm theo là phải tuân theo quy định của pháp luật dân sự và pháp luật có liên quan và đặc biệt phải được người sở hữu trái phiếu chấp thuận. Ta thấy ở đây vấn đề vẫn là đề cao việc thoả thuận giữa doanh nghiệp và các “trái chủ”, nếu những nhà đầu tư này không đồng ý thì phía Doanh nghiệp vẫn buộc phải thanh toán theo thoả thuận trước đó. Ngoài ra để thực hiện được quy định trên ngoài việc thoả mãn ba điều kiện phân tích trên thì chúnh ta cần quy định minh bạch và rõ ràng hơn đối với từng loại trái phiếu, và cũng cần quy định rõ về thời gian trả, hình thức quy đổi từ trái phiếu sang tài sản…và đặc việt là việc xác định tình trạng pháp lý của các tài sản quy đổi đó, có như vậy thì mới có thể thực thi trên thực tế.
Câu hỏi 4: Một số trái chủ phản ánh rằng các chủ đầu tư đã nhận được yêu cầu về bổ sung tài sản đảm bảo, tuy nhiên các chủ đầu tư không thực hiện. Ông nhìn nhận sao về vấn đề này?
Trả lời:
Trong khuôn khổ nội dung của Nghị định số 08/2023/NĐ-CP ngày 5/3/2023 sửa đổi, bổ sung 3 nội dung chính là: Doanh nghiệp có thể đàm phán với người sở hữu trái phiếu để thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn bằng tài sản khác; Kéo dài kỳ hạn thanh toán trái phiếu không quá hai năm; Ngưng hiệu lực thi hành một số quy định về việc xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân tại ,Quy định về thời gian phân phối trái phiếu của từng đợt phát hành, Quy định về kết quả xếp hạng tín nhiệm đối với doanh nghiệp phát hành trái phiếu…
Còn với vấn đề bổ sung tài sản đảm bảo của các chủ đầu tư thì chưa có những quy định mới cho vấn đề này. Và chúng ta có thể nhìn thấy ngay được với tình hình hiện tại của các chủ đầu tư hiện nay thì việc bổ sung tài sản đảm bảo là khó thực hiện bởi họ còn đang loay hoay trong bài toán làm sao có thể phục hồi kinh doanh để có nguồn tiền trả cho các nhà đầu tư. Hi vọng với những quy định mới này sẽ giúp cho doanh nghiệp minh bạch hơn, đảm bảo quyền lợi chính đáng,cho các nhà đầu tư và để đạt được điều đó thì rất cần có sự chia sẻ, đồng hành và thiện chí của nhà đầu tư.
