Câu hỏi: Tôi đang có nhu cầu muốn thành lập công ty kinh doanh về lĩnh vực vận tải hàng hóa. Cho tôi hỏi doanh nghiệp sử dụng lao động tại Việt Nam có bắt buộc phải đóng kinh phí công đoàn hay không. Nếu có thì kinh phí công đoàn này được tính trên cơ sở nào, phát sinh từ thời điểm nào và nếu không đóng hoặc đóng không đầy đủ thì sẽ có những hậu quả pháp lý ra sao?
Trả lời:
1.Đối tượng phải đóng kinh phí công đoàn
Căn cứ Điều 29 Luật Công đoàn 2024, kinh phí công đoàn là khoản tài chính do người sử dụng lao động đóng cho tổ chức công đoàn. Đây là nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp đối với người lao động và công đoàn, tồn tại kể cả khi tại doanh nghiệp chưa có công đoàn cơ sở, và khác với khoản đoàn phí do người lao động đóng.
Căn cứ Điều 4 Nghị định số 191/2013/NĐ-CP quy định chi tiết về tài chính Công đoàn có quy định đối tượng đóng kinh phí công đoàn là cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp có sử dụng lao động, không phân biệt đã có hay chưa có công đoàn cơ sở và không phân biệt loại hình sở hữu hay vốn đầu tư. Như vậy, mọi người sử dụng lao động có người lao động thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đều thuộc diện phải đóng kinh phí công đoàn.
2.Căn cứ tính, tỷ lệ và thời điểm phát sinh nghĩa vụ kinh phí công đoàn
Điều 29 Luật Công đoàn 2024 quy định mức đóng kinh phí công đoàn là 2% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc cho người lao động.
Chỉ những khoản thu nhập được tính vào tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội của người lao động mới được đưa vào quỹ tính kinh phí công đoàn;
Các khoản phụ cấp, phúc lợi, thưởng không tính vào cơ sở đóng bảo hiểm xã hội thì không tính vào quỹ này.
Đối với lao động nước ngoài, kinh phí công đoàn chỉ được tính từ thời điểm họ thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Việt Nam.
Theo Điều 6 Nghị định 191/2013/NĐ-CP, doanh nghiệp đóng kinh phí công đoàn mỗi tháng một lần cùng thời điểm đóng bảo hiểm xã hội, và nghĩa vụ tài chính này phát sinh kể từ khi doanh nghiệp có người lao động thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.
3. Hậu quả pháp lý khi không đóng, chậm đóng hoặc đóng không đầy đủ kinh phí công đoàn
Khoản 5 Điều 10 Luật Công đoàn 2024 coi hành vi không đóng, chậm đóng, đóng không đúng mức hoặc không đủ số người thuộc diện phải đóng kinh phí công đoàn là hành vi bị nghiêm cấm.
Điều 38 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định mức phạt tiền từ 12% đến dưới 15% số tiền phải đóng nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với hành vi chậm đóng, đóng không đúng mức hoặc không đủ số người, và từ 18% đến 20% (nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng) đối với hành vi không đóng cho toàn bộ đối tượng phải đóng. Mức phạt trên là quy định đối với cá nhân do đó mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền cá nhân (Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP). Doanh nghiệp còn phải nộp đủ số kinh phí công đoàn còn thiếu cùng tiền lãi tính theo lãi suất tiền gửi không kỳ hạn cao nhất của ngân hàng thương mại nhà nước tại thời điểm xử phạt.
Ngoài ra, theo Điều 36 Luật Công đoàn 2024, doanh nghiệp có hành vi vi phạm quy định về việc đóng kinh phí công đoàn thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.
Tham khảo tư vấn: dịch vụ Luật lao động việc làm
