Nhân Ngày Luật sư Việt Nam (10/10), Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance có cuộc trò chuyện với Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SBLAW, một trong những tên tuổi uy tín trong giới luật, người đã có hơn hai thập kỷ gắn bó với nghề và để lại nhiều dấu ấn trong tư vấn pháp lý doanh nghiệp, đầu tư và giải quyết tranh chấp kinh tế.
- Cơ duyên nào đã đưa ông đến với nghề luật, một nghề được xem là “gác cổng công lý” nhưng cũng đầy thử thách và áp lực?
Từ nhỏ, tôi đã yêu thích lịch sử, triết học và đặc biệt quan tâm đến pháp luật. Sau khi tốt nghiệp phổ thông, tôi theo học ngành luật và tiếp tục học lên cao học, tập trung nghiên cứu hệ thống pháp luật Việt Nam và quốc tế. Nhờ thông thạo tiếng Anh, tiếng Pháp và có khả năng hùng biện, tôi sớm xác định con đường trở thành luật sư chuyên nghiệp.
Từ năm 2002, khi ngành luật Việt Nam còn khá mới mẻ, tôi đã bắt đầu làm chuyên viên tư vấn pháp lý và pháp chế doanh nghiệp. Chỉ 6 năm sau, dù chưa có nền tảng tài chính vững chắc, tôi quyết định thành lập SBLAW – một bước ngoặt lớn trong sự nghiệp. Khi ấy, nhiều người khuyên tôi nên chuẩn bị kỹ lưỡng hơn, nhưng tôi tin rằng nếu không dám đột phá thì sẽ mãi không có cơ hội.
Ban đầu, tôi tập trung vào mảng tư vấn cho nhà đầu tư nước ngoài, sau đó mở rộng sang tranh tụng tại tòa án và trọng tài. Tôi may mắn có nhiều cộng sự gắn bó suốt hơn 20 năm, cùng chia sẻ tầm nhìn và giá trị nghề nghiệp.
Nghề luật sư đòi hỏi sự đoàn kết và sẻ chia – điều không dễ giữa những người có cái tôi lớn. Tại SBLAW, chúng tôi giữ được tinh thần đó: các đối tác luôn tôn trọng nhau, bỏ qua lợi ích cá nhân để cùng xây dựng một hãng luật chuyên nghiệp, vững vàng và gắn bó.
- Là một luật sư trẻ nhưng đã để lại nhiều dấu ấn nghề nghiệp, điều gì đã mang lại cho ông những thành công trên?
Triết lý nghề nghiệp mà tôi luôn tâm niệm là: luật sư phải có trí tuệ, sáng tạo và trên hết là sự chính trực. Bởi chỉ khi giữ được sự chính trực, luật sư mới có thể bảo vệ công lý một cách trong sáng, không vì lợi ích cá nhân mà đánh mất đạo đức nghề nghiệp hay làm tổn hại đến quyền lợi của khách hàng.
Tôi từng trải qua những tình huống đầy thử thách, khi đối thủ của thân chủ tìm cách tiếp cận, đề nghị những khoản tiền rất lớn để mua chuộc thông tin có lợi cho họ. Nhưng với tôi, danh dự và niềm tin luôn quý hơn tiền bạc. Trong trường hợp này nếu luật sư mất đi sự chính trực là mất tất cả.
Bên cạnh đó, luật sư cần có bản lĩnh và khả năng phản biện, điều chỉ có được qua quá trình tích lũy kinh nghiệm từ hàng trăm vụ án, hàng nghìn hồ sơ tư vấn.
Khi làm việc với các cơ quan nhà nước, chúng ta phải đủ vững vàng để phản biện thẳng thắn, góp phần hoàn thiện pháp luật, bảo vệ lẽ phải và những lợi ích chính đáng của thân chủ.
- Là người có nhiều năm gắn bó với nghề, ông đánh giá như thế nào về vai trò của luật sư trong đời sống kinh tế – xã hội hiện nay, đặc biệt là trong việc giải quyết tranh chấp kinh tế, bảo vệ doanh nghiệp và thúc đẩy môi trường kinh doanh minh bạch?
Xét cho cùng, một luật sư giỏi không chỉ giành thắng lợi cho khách hàng, mà còn góp phần làm cho môi trường kinh doanh trở nên công bằng và minh bạch hơn.
Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập sâu rộng như hiện nay, vai trò của luật sư ngày càng trở nên quan trọng, không chỉ trong việc bảo vệ quyền lợi cho thân chủ mà còn ở tầm vĩ mô hơn còn góp phần kiến tạo môi trường pháp lý minh bạch, lành mạnh cho nền kinh tế.
Nếu trước đây, luật sư thường chỉ được nhắc đến trong các vụ án hình sự hay dân sự, thì nay, họ đã trở thành một “người bạn đồng hành” không thể thiếu của doanh nghiệp.
Luật sư giúp doanh nghiệp nhận diện rủi ro pháp lý, tư vấn chiến lược đầu tư, đàm phán hợp đồng, bảo vệ quyền lợi trong tranh chấp thương mại và đặc biệt là giúp họ tuân thủ pháp luật ngay từ đầu.
Thực tế cho thấy, nhiều tranh chấp kinh tế có thể tránh được nếu doanh nghiệp được tư vấn pháp lý kịp thời và chuyên nghiệp.
Do đó, vai trò của luật sư không chỉ dừng lại ở việc “chữa cháy” khi có tranh chấp, mà phải là người “gác cổng pháp lý”, đồng hành ngay từ khâu hoạch định chiến lược kinh doanh.
Tôi tin rằng một quốc gia muốn phát triển bền vững thì phải có một đội ngũ luật sư giỏi, chuyên nghiệp, có đạo đức và bản lĩnh. Khi doanh nghiệp được bảo vệ bằng pháp luật, khi môi trường kinh doanh minh bạch, thì đó chính là nền tảng vững chắc cho tăng trưởng kinh tế và niềm tin của xã hội.
Cùng với đó, vai trò của luật sư là rất quan trọng, các luật sư khi tham gia giải quyết tranh chấp cần có các kỹ năng hòa giải, thương lượng và áp dụng các biện pháp giải quyết tranh chấp thay thế, ngoài tòa án.
Trong hành trình làm nghề, có khi nào ông cảm thấy “bất lực” hoặc trăn trở trước một vụ việc hay hiện tượng xã hội nào đó khiến mình day dứt?
Trong hơn hai thập kỷ làm nghề, tôi đã trải qua rất nhiều vụ việc, có những thành công mang lại niềm tự hào lớn lao, là dấu ấn nghề nghiệp nhưng cũng không ít lần cảm thấy day dứt và bất lực.
Điều khiến tôi trăn trở nhất không phải là những vụ án khó về mặt pháp lý, mà là những trường hợp mà công lý đến quá muộn, hoặc người dân thiếu hiểu biết pháp luật nên chịu thiệt thòi.
Có những vụ việc, luật sư nhìn thấy rõ lẽ phải, nhưng hệ thống thủ tục, cơ chế giải quyết còn chậm, thiếu đồng bộ, khiến việc bảo vệ quyền lợi chính đáng cho thân chủ trở nên gian nan.
Khi ấy, tôi nhận ra rằng sứ mệnh của nghề luật không chỉ là tranh tụng, mà còn là góp phần hoàn thiện thể chế, nâng cao nhận thức pháp luật cho xã hội, bởi sau mỗi bản án không đơn giản chỉ là thắng thua mà số phận con người.
Mỗi lần như vậy, thay vì chán nản, tôi lại coi đó là động lực để kiên trì hơn trên con đường làm nghề, bởi vì chỉ khi luật sư dám nói, dám làm, dám kiến nghị, thì tiếng nói pháp quyền mới thật sự lan tỏa và có sức thay đổi.
Cùng với đó, tôi nhận thấy rằng có một số vụ việc nhỏ nhưng thể hiện các cơ quan chức năng chưa coi trọng luật sư, một lực lượng quan trọng trong quá trình bảo vệ công lý. Trong một vụ án ly hôn, các luật sư đã có giấy ủy quyền, xuống cơ quan hành chính để xác nhận nơi cư trú của bị đơn, nhưng cơ quan hành chính không xác nhận. Trong khi một yêu cầu tương tự của tòa án lại được cơ quan hành chính giải quyết.
Bên cạnh đó, các luật sư Việt Nam còn thiếu nhiều công cụ hiệu quả để có thể thu thập chứng cứ. Việc chậm trễ và gây khó khăn của các cơ quan tố tụng với hoạt động luật sư còn phổ biến, ví dụ như chậm trễ trong việc cấp giấy chứng nhận bào chữa.
Trong hoạt động tư vấn, sự thiếu rõ ràng trong các quy định của pháp luật, thay vì các cơ quan chức năng giải quyết theo hướng có lợi cho doanh nghiệp lại xử lý công việc theo hướng an toàn cho cơ quan hành chính mà không tính tới lợi ích của doanh nghiệp và xã hội.
Việc nói không với một dự án thì dễ, nhưng tìm ra hướng đi cho dự án, cùng hỗ trợ doanh nghiệp và đồng hành mới là khó.
- Ông nhìn nhận thế nào về tiến trình hoàn thiện pháp luật ở Việt Nam hiện nay? Theo ông, những cải cách nào là cấp thiết nhất để hệ thống pháp luật thực sự trở thành động lực phát triển kinh tế?
Tiến trình hoàn thiện pháp luật ở Việt Nam những năm gần đây đã có nhiều chuyển biến tích cực, thể hiện rõ qua việc sửa đổi, bổ sung hàng loạt đạo luật quan trọng như Luật Đất đai, Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Các tổ chức tín dụng, hay mới nhất là Luật Thương mại điện tử (sửa đổi)… Điều này cho thấy quyết tâm của nhà nước trong việc xây dựng một hệ thống pháp luật hiện đại, minh bạch, phù hợp với cơ chế thị trường và thông lệ quốc tế.
Tuy nhiên, công bằng mà nói tiến trình cải cách tư pháp của Việt Nam chưa theo kịp sự phát triển kinh tế. Nhìn tổng thể, hệ thống pháp luật của chúng ta vẫn còn tình trạng chồng chéo, thiếu đồng bộ, đặc biệt giữa các luật chuyên ngành và các văn bản dưới luật. Việc thi hành pháp luật ở nhiều nơi vẫn còn hạn chế, khiến cho chính sách tốt nhưng hiệu quả thực thi chưa cao. Đây là một điểm nghẽn cần được khắc phục nếu chúng ta muốn pháp luật thực sự trở thành động lực phát triển.
Trên phương diện lập pháp, tôi cho rằng Việt Nam cần phải đẩy mạnh hoạt động cải cách tư pháp với các mục tiêu:
Tòa án phải là biểu tượng của công lý, của lương tri và tòa án hỗ trợ kinh tế bằng những phán quyết công bằng dựa trên sự tuân thủ pháp luật, lẽ công bằng.
Vai trò của luật sư cần được nâng cao trong con mắt của các cơ quan tố tụng và của các cơ quan nhà nước.
Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật theo chuẩn quốc tế, với nhiều quy định tiến bộ và đã được kiểm định qua hàng trăm năm.
Và vì mục tiêu đó, tôi cho rằng có ba cải cách cấp thiết nhất hiện nay gồm:
Thứ nhất, đẩy mạnh pháp điển hóa và số hóa hệ thống pháp luật, để doanh nghiệp và người dân dễ tiếp cận, dễ tra cứu và dễ thực thi.
Thứ hai, phải nâng cao chất lượng công tác xây dựng luật, đảm bảo mỗi đạo luật ban hành đều có tính khả thi cao, phản ánh đúng thực tiễn đời sống kinh tế - xã hội, không chạy theo phong trào.
Thứ ba, cần có cơ chế kiểm soát quyền lực và trách nhiệm giải trình rõ ràng của cơ quan công quyền. Khi pháp luật được thực thi công bằng, nhất quán, người dân và doanh nghiệp mới có niềm tin để đầu tư, sáng tạo và cống hiến.
- Ngoài vai trò điều hành SBLAW, ông còn được biết đến là người tích cực trong các hoạt động xã hội, phổ biến pháp luật và tư vấn chính sách. Điều gì thôi thúc ông theo đuổi sứ mệnh này?
Khi làm nghề luật sư, tôi luôn quan tâm tới trách nhiệm xã hội của luật sư. Trách nhiệm xã hội của luật sư thể hiện thông qua hoạt động giảng dạy. Tôi đã nhiều năm là giảng viên thỉnh giảng của Học viện Tư pháp, nơi đào tạo nguồn luật sư và cũng thường xuyên giảng tại các doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, việc tham gia tuyên truyền phổ biến pháp luật của đoàn luật sư cũng được thực hiện. Trong năm 2025, tôi đã tham gia các chương trình tuyền truyền pháp luật tại Hàn Quốc cho cộng đồng doanh nhân Việt Nam tại đây, hướng dẫn các quy định về pháp luật kinh doanh và đầu tư.
Thông qua các phương tiện truyền thông như báo chí, truyền hình, hội thảo, tọa đàm, tôi thường có tham luận và đóng góp ý kiến về các dự thảo luật, nghị định, nhiều ý kiến của tôi được các cơ quan soạn thảo ghi nhận.
Về những hoạt động liên tục và sôi nổi, năm 2025, nhân kỷ niệm 80 năm ngày truyền thống luật sư, tôi đã được Liên đoàn luật sư Việt nam tặng bằng khen vì đã có thành tích trong xây dựng và phát triển đoàn luật sư.
- Nhìn về tương lai, ông kỳ vọng điều gì ở thế hệ luật sư trẻ và mong muốn cá nhân của ông cho nền pháp lý Việt Nam trong 10–20 năm tới là gì?
Nghề luật sư ở Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa phát triển. Việt Nam có khoảng 110 triệu dân nhưng chỉ khoảng 21.000 luật sư, trong khi Trung Quốc có 500.000 luật sư và Mỹ hơn 1 triệu luật sư, rõ ràng tiềm năng còn rất lớn. Khi kinh tế tăng trưởng mạnh, hướng tới 3 triệu doanh nghiệp trong những năm tới, nhu cầu về dịch vụ pháp lý sẽ ngày càng gia tăng.
Tôi luôn nhắc các luật sư trẻ rằng đây là thời điểm thuận lợi để phát triển nghề nghiệp: pháp luật đang dần hoàn thiện, doanh nghiệp ngày càng coi trọng tư vấn pháp lý, công nghệ và trí tuệ nhân tạo giúp luật sư tiết kiệm thời gian, tập trung vào sáng tạo và chiến lược cho khách hàng.
Điều quan trọng là phải học hỏi không ngừng, giỏi ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh và tiếng Trung, trở thành chuyên gia sâu trong lĩnh vực mình chọn. Khi luật sư mang lại giá trị thực cho khách hàng, họ không chỉ được xã hội ghi nhận mà còn có thể sống tốt bằng chính nghề nghiệp của mình.
- Nếu gửi một thông điệp nhân ngày Luật sư Việt Nam 10/10, ông muốn nói điều gì với đồng nghiệp và công chúng, những người luôn dõi theo công lý và niềm tin vào pháp luật?
Nghề luật sư là nghề nghiệp đòi hỏi sự tận tâm, không ngừng học hỏi, các luật sư đồng nghiệp cần kiên trì làm việc, học hỏi không ngừng từ chính khách hàng và đồng nghiệp của mình.
Các luật sư bằng trí tuệ của mình, bằng sự mẫn tiệp và giá trị của mình mang lại được xã hội và cộng đồng đánh giá cao.
Nghề luật sư là nghề theo đuổi lợi ích của khách hàng trên cơ sở tuân thủ pháp luật, chúng ta cương quyết tuân thủ pháp luật, không chiến thắng trong các vụ kiện bằng mọi giá, không thỏa hiệp với những cái sai, không tiếp tay cho các hành vi tham nhũng và cùng đóng góp cho để xây dựng nền tư pháp Việt Nam liêm chính, công khai minh bạch, là điểm tựa công lý cho người dân và cộng đồng doanh nghiệp.
Tham khảo tư vấn: https://vietnamfinance.vn/ls-nguyen-thanh-ha-mot-quoc-gia-manh-can-doi-ngu-luat-su-gioi-ban-linh-va-chuyen-nghiep-d133844.html
