Hoạt động thanh tra là một phần thiết yếu trong hệ thống quản lý nhà nước của Việt Nam. Hoạt động này đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo thực hiện đúng pháp luật, ngăn chặn vi phạm, bảo vệ lợi ích của nhà nước và xã hội. Bài viết này SBLAW sẽ trình bày về hoạt động thanh tra là gì? Mục đích, quy trình, nội dung, đối tượng, cơ quan thanh tra và vai trò của hoạt động thanh tra trong việc thực hiện pháp luật.
Hoạt động thanh tra là gì?
Thanh tra là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Có hai loại thanh tra chính:
Thanh tra hành chính: Là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan hành chính nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức kinh tế, tổ chức khác và cá nhân có liên quan.
Thanh tra chuyên ngành: Là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý đối với việc thực hiện pháp luật chuyên ngành, quy định về chuyên môn - kỹ thuật, quy tắc quản lý thuộc ngành, lĩnh vực do cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo ngành, lĩnh vực thực hiện.
Mục đích của hoạt động thanh tra
Hoạt động thanh tra được thực hiện với nhiều mục đích quan trọng, bao gồm:
- Phát hiện vi phạm pháp luật: Thanh tra giúp phát hiện những hành vi vi phạm pháp luật, chính sách, quy định trong các lĩnh vực như: thuế, hải quan, lao động, môi trường, an toàn thực phẩm, v.v.
- Đề xuất biện pháp khắc phục: Sau khi phát hiện vi phạm, thanh tra sẽ đề xuất biện pháp khắc phục phù hợp để đảm bảo thực hiện đúng pháp luật, tránh tái diễn vi phạm.
- Kiến nghị xử lý vi phạm: Trong trường hợp vi phạm nghiêm trọng, thanh tra sẽ kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật.
- Góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước: Thanh tra giúp nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, củng cố kỷ luật, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân. Từ đó, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước.
Ngoài ra, hoạt động thanh tra còn có ý nghĩa:
- Bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
- Góp phần thực hiện công tác quản lý nhà nước, bảo vệ an ninh trật tự, an toàn xã hội.
Quy trình thanh tra
Quy trình thanh tra được thực hiện theo các bước sau:
Bước 1: Chuẩn bị và ban hành quyết định thanh tra
- Lập kế hoạch thanh tra: Cơ quan thanh tra xác định đối tượng thanh tra, nội dung thanh tra, thời gian thanh tra và các biện pháp thanh tra.
- Ban hành quyết định thanh tra: Người ra quyết định thanh tra ban hành quyết định thanh tra và gửi cho đối tượng thanh tra trước 05 ngày làm việc.
Bước 2: Tiến hành thanh tra
- Công bố quyết định thanh tra: Đoàn thanh tra công bố quyết định thanh tra cho đối tượng thanh tra và các bên liên quan.
- Thu thập thông tin: Đoàn thanh tra thu thập thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung thanh tra thông qua các hình thức như: kiểm tra thực tế, kiểm tra hồ sơ, phỏng vấn, v.v.
- Xác minh thông tin: Đoàn thanh tra tiến hành xác minh thông tin thu thập được để đảm bảo tính chính xác, khách quan.
- Phát hiện vi phạm: Đoàn thanh tra xác định các hành vi vi phạm pháp luật trong quá trình thanh tra.
- Lập biên bản vi phạm: Đoàn thanh tra lập biên bản vi phạm đối với các hành vi vi phạm được phát hiện.
Bước 3: Kết luận thanh tra và xử lý vi phạm
- Lập kết luận thanh tra: Đoàn thanh tra lập kết luận thanh tra, nêu rõ các nội dung đã thanh tra, kết quả thanh tra, kiến nghị xử lý vi phạm.
- Công bố kết luận thanh tra: Đoàn thanh tra công bố kết luận thanh tra cho đối tượng thanh tra và các bên liên quan.
- Xử lý vi phạm: Cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật.
Bước 4: Lưu trữ hồ sơ thanh tra
- Hồ sơ thanh tra được lưu trữ theo quy định của pháp luật về văn thư lưu trữ.
- Nhiệm vụ và quyền hạn của người ra quyết định thanh tra
Vai trò của người ra quyết định thanh tra
Người ra quyết định thanh tra ( dưới đây viết tắt là NRQDTT) đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức, chỉ đạo hoạt động thanh tra, đảm bảo sự tuân thủ pháp luật và hiệu quả của công tác thanh tra. Cụ thể, NRQDTT có các nhiệm vụ và quyền hạn sau:
Nhiệm vụ:
- Chỉ đạo, kiểm tra, giám sát đoàn thanh tra thực hiện đúng nội dung quyết định thanh tra: NRQDTT có trách nhiệm đảm bảo đoàn thanh tra thực hiện đúng các quy định, thủ tục về thanh tra theo quy định của pháp luật.
- Giải quyết kịp thời các kiến nghị của Đoàn thanh tra và các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh liên quan đến hoạt động của Đoàn thanh tra: NRQDTT cần xử lý nhanh chóng, công bằng các kiến nghị, khiếu nại liên quan đến hoạt động thanh tra để đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan.
- Chuyển hồ sơ vụ việc, tài liệu có liên quan cùng với văn bản kiến nghị khởi tố sang cơ quan điều tra khi phát hiện có dấu hiệu tội phạm theo quy định tại khoản 3 Điều 68 Luật Thanh tra 2022: NRQDTT có trách nhiệm chuyển thông tin về các vi phạm có dấu hiệu tội phạm cho cơ quan điều tra để xử lý theo quy định.
- Xử phạt vi phạm hành chính theo thẩm quyền: NRQDTT có thể trực tiếp xử phạt vi phạm hành chính đối với những hành vi vi phạm trong phạm vi thẩm quyền của mình.
- Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của luật: Ngoài các nhiệm vụ trên, NRQDTT còn thực hiện các nhiệm vụ khác được giao theo quy định của pháp luật về thanh tra.
Quyền hạn:
- Ban hành quyết định thanh tra: NRQDTT có thẩm quyền ban hành quyết định thanh tra đối với các tổ chức, cá nhân thuộc phạm vi quản lý của mình.
- Chỉ định trưởng đoàn thanh tra, thành viên đoàn thanh tra: NRQDTT có quyền lựa chọn và chỉ định các cá nhân có đủ năng lực, trình độ để tham gia đoàn thanh tra.
- Yêu cầu cung cấp tài liệu, thông tin liên quan đến việc thanh tra: NRQDTT có quyền yêu cầu các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan cung cấp tài liệu, thông tin cần thiết để phục vụ cho công tác thanh tra.
- Tạm đình chỉ hoạt động của cơ quan, tổ chức vi phạm pháp luật: NRQDTT có thể tạm đình chỉ hoạt động của cơ quan, tổ chức vi phạm pháp luật trong thời gian nhất định để xử lý vi phạm.
- Buộc các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả vi phạm: NRQDTT có quyền buộc các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả vi phạm theo quy định của pháp luật.
Lưu ý:
- Nhiệm vụ và quyền hạn cụ thể của NRQDTT có thể khác nhau tùy theo cấp độ và lĩnh vực thanh tra.
- NRQDTT cần thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của mình một cách công tâm, khách quan, đúng theo quy định của pháp luật.
Trên đây là 1 vài thông tin quan trọng về hoạt động thanh tra là gì? Cũng như mục đích và vai trò và quy trình thanh tra như thế nào? Hoạt động thanh tra là một công cụ quan trọng để đảm bảo tính hợp pháp, công bằng, minh bạch trong hoạt động của các cơ quan, tổ chức. Để nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra, cần tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của các cơ quan, tổ chức và cá nhân về pháp luật thanh tra; đồng thời, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ thanh tra viên.
|
