Luật sư Nguyễn Thanh Hà, chủ tịch SBLAW có phần trả lời phỏng vấn kênh VITV về đề xuất của Chính phủ với Quốc hội về tiếp tục kéo dài việc giảm 2% thuế GTGT đến hết năm 2026.
Chính phủ hiện đang đề xuất tiếp tục kéo dài việc giảm 2% thuế GTGT đến hết năm 2026. Theo ông, việc tiếp tục giảm thuế này sẽ có tác động thế nào đến nền kinh tế cũng như người dân và doanh nghiệp?
Trả lời: Chính phủ vừa trình Quốc hội đề xuất tiếp tục áp dụng chính sách giảm 2% thuế suất thuế Giá trị gia tăng (GTGT) đối với nhiều nhóm hàng hóa, dịch vụ đến hết ngày 31/12/2026. Động thái này được kỳ vọng sẽ tiếp tục mang lại những tác động tích cực, hỗ trợ đắc lực cho quá trình phục hồi và phát triển kinh tế, đáng chú ý như sau:
- Đối với nền kinh tế: Chính sách giảm thuế trực tiếp tác động vào giá bán lẻ hàng hóa, dịch vụ, khuyến khích người dân chi tiêu nhiều hơn. Điều này tạo ra một "cú hích" quan trọng cho tổng cầu nội địa, động lực tăng trưởng chính trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều bất ổn. Việc kích thích tiêu dùng cũng gián tiếp thúc đẩy hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.
- Đối với người dân: Lợi ích rõ ràng nhất là người dân sẽ được mua sắm hàng hóa, sử dụng dịch vụ với chi phí thấp hơn. Điều này góp phần giảm bớt gánh nặng chi tiêu trong sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt khi giá cả một số mặt hàng còn biến động, qua đó cải thiện đời sống và tăng sức mua chung của xã hội.
- Đối với doanh nghiệp: Giảm thuế GTGT giúp doanh nghiệp giảm chi phí đầu vào khi mua sắm nguyên liệu, vật tư, dịch vụ phục vụ sản xuất. Chi phí thuế giảm giúp hạ giá thành sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường. Chính sách này tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp phục hồi hoạt động, mở rộng sản xuất và tạo thêm việc làm cho người lao động. Việc kéo dài thời gian áp dụng chính sách cũng giúp doanh nghiệp có tầm nhìn dài hạn hơn trong kế hoạch kinh doanh.
Tuy nhiên, việc kéo dài chính sách giảm thuế cũng đặt ra thách thức không nhỏ đối với cân đối ngân sách nhà nước khi nguồn thu thuế dự kiến sẽ giảm đi một lượng đáng kể. Điều này đòi hỏi Chính phủ cần có các giải pháp tài khóa hiệu quả để bù đắp và đảm bảo nguồn lực cho các khoản chi cần thiết.
Bên cạnh đó, việc xác định phạm vi các nhóm hàng hóa, dịch vụ tiếp tục được giảm thuế (như đề xuất loại trừ viễn thông, tài chính, bất động sản...) cần đảm bảo tính công bằng và rõ ràng trong hướng dẫn thực hiện để tránh gây vướng mắc cho cả doanh nghiệp và cơ quan thuế.
Dù có nhiều tác động tích cực, song một số ý kiến cho rằng việc giảm thuế GTGT sẽ làm giảm thu NSNN. Theo ông, điều này có đáng để chúng ta đánh đổi không?
Trả lời: Việc giảm thuế GTGT chắc chắn sẽ làm giảm thu NSNN trong ngắn hạn. Tuy nhiên, đây có thể được xem là một biện pháp mang tính "đầu tư" cho sự phục hồi và phát triển của nền kinh tế trong dài hạn.
Mục tiêu chính của việc giảm thuế là kích thích tổng cầu tiêu dùng thông qua việc giảm giá hàng hóa, dịch vụ, đồng thời giảm bớt gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp. Khi doanh nghiệp duy trì được hoạt động, sản xuất được thúc đẩy, người dân có việc làm và thu nhập ổn định, nền kinh tế sẽ có nền tảng vững chắc hơn để tăng trưởng.
Từ góc độ này, việc chấp nhận giảm thu ngân sách trước mắt được xem là cần thiết để "nuôi dưỡng" cơ sở thu bền vững hơn trong tương lai. Một nền kinh tế suy yếu sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn thu thuế về lâu dài, thậm chí còn lớn hơn khoản giảm thu từ chính sách hiện tại.
Do đó, sự "đánh đổi" này được nhìn nhận là chiến lược, ưu tiên mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ doanh nghiệp và người dân vượt qua khó khăn để tạo đà cho tăng trưởng bền vững.
Tuy nhiên, việc giảm thu cũng đòi hỏi các cơ quan quản lý phải có giải pháp hiệu quả để đảm bảo cân đối ngân sách, rà soát chi tiêu và tối ưu hóa các nguồn thu khác.
Nếu việc tiếp tục giảm 2% thuế GTGT làm giảm thu NSNN, vậy chúng ta cần làm thế nào để chính sách này vừa phát huy tác dụng hỗ trợ nền kinh tế, nhưng đồng thời vẫn bảo đảm nguồn thu?
Trả lời: Việc tiếp tục giảm 2% thuế giá trị gia tăng (GTGT) – từ mức 10% xuống 8% – là một chính sách tài khóa mở rộng nhằm kích cầu tiêu dùng, hỗ trợ doanh nghiệp và người dân phục hồi sau dịch bệnh, thiên tai và những khó khăn kinh tế toàn cầu.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng chính sách này làm giảm nguồn thu NSNN trong ngắn hạn, đặc biệt khi tỷ trọng thu từ thuế GTGT hiện đang chiếm gần 30% tổng thu nội địa. Để chính sách này vừa hỗ trợ nền kinh tế hiệu quả, vừa không gây áp lực lên cân đối ngân sách, theo tôi, cần thực hiện đồng thời các giải pháp sau:
Thứ nhất, chính sách giảm thuế GTGT không nên được áp dụng dàn trải, mà cần khoanh vùng đối tượng cụ thể – tập trung vào những ngành chịu ảnh hưởng lớn, có tính lan tỏa cao như sản xuất, vận tải, du lịch, dịch vụ ăn uống, tiêu dùng thiết yếu. Đồng thời, ấn định thời hạn áp dụng rõ ràng (ví dụ: 6 tháng hoặc 1 năm) và gắn với tiêu chí đánh giá hiệu quả, để bảo đảm tính linh hoạt và kiểm soát chi phí ngân sách.
Thứ hai, nếu chính sách giảm thuế GTGT làm giảm thu ngân sách, thì bù lại, Nhà nước cần tăng cường hiệu quả thu từ các nguồn hiện có, thông qua:
- Chống thất thu thuế GTGT đầu vào/đầu ra ở khu vực có rủi ro cao,
- Kiểm soát hoạt động chuyển giá của doanh nghiệp FDI,
- Ứng dụng công nghệ trong quản lý thuế để phát hiện gian lận sớm.
Điều này không chỉ bảo đảm nguồn thu ổn định mà còn nâng cao công bằng thuế giữa các nhóm doanh nghiệp.
Thứ ba, trong trung và dài hạn, chúng ta nên tập trung vào việc mở rộng cơ sở thuế – tức là đưa thêm các chủ thể, ngành nghề và giao dịch chưa được quản lý thuế chính thức vào hệ thống thuế, thay vì liên tục điều chỉnh tăng thuế suất. Việc này đặc biệt có ý nghĩa khi gắn với chủ trương xóa bỏ thuế khoán, từng bước đưa hộ kinh doanh, kinh tế số, thương mại điện tử vào khuôn khổ thuế GTGT minh bạch và công bằng hơn.
Cuối cùng, không thể không nhấn mạnh: một nền kinh tế tăng trưởng ổn định và lành mạnh sẽ tạo ra nguồn thu ngân sách tự nhiên thông qua thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân, thuế GTGT và lệ phí hành chính. Do đó, nếu chính sách giảm thuế GTGT giúp phục hồi sản xuất, kích thích tiêu dùng, thì suy cho cùng, đây là một khoản "đầu tư tài khóa ngắn hạn để thu lợi lâu dài", và hoàn toàn có thể chấp nhận nếu đi kèm với các biện pháp giám sát và điều chỉnh hợp lý.
Xem thêm: Đăng ký bản quyền chương trình truyền hình
