Mới đây, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố Hà Nội đã ra Quyết định khởi tố vụ án khởi tố bị can và Lệnh bắt bị can để tạm giam (4 tháng) đối với Nghiêm Quang Minh, sinh năm 1979; hiện trú tại Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội về tội vi phạm quy định về phòng cháy chữa cháy theo Điều 313 Bộ Luật Hình sự.
Ông Minh là chủ của chung cư nơi xảy ra vụ cháy tại số nhà 37 ngách 29/70 phố Khương Hạ, phường Khương Đình, quận Thanh Xuân, vào hồi 23h50 phút ngày 12/9/2023, khiến 56 người thiệt mạng và 37 người khác bị thương. Thông tin ban đầu, lửa bùng lên từ một ổ điện, sau đó lan ra những chiếc xe máy tại khu vực tầng 1 và bốc cháy dữ dội.
Sau vụ cháy tại Khương Hạ, có khá nhiều băn khoăn xoay quanh mô hình chung cư mini rằng đây có được gọi là chung cư, mô hình này có vi phạm pháp luật, công tác phòng cháy tại chung cư mini quy định ra sao...?
Hiện nay chưa có khung khổ pháp lý riêng dành cho chung cư mini
Trao đổi với Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SBLAW cho hay, về bản chất, pháp luật Việt Nam mới chỉ đưa ra quy định chung cho loại hình chung cư và chưa có quy định cụ thể dành riêng cho loại hình chung cư mini.
Cụ thể, theo quy định tại khoản 3 Điều 3 Luật Nhà ở 2014: “Nhà chung cư là nhà có từ 2 tầng trở lên, có nhiều căn hộ, có lối đi, cầu thang chung, có phần sở hữu riêng, phần sở hữu chung và hệ thống công trình hạ tầng sử dụng chung cho các hộ gia đình, cá nhân, tổ chức, bao gồm nhà chung cư được xây dựng với mục đích để ở và nhà chung cư được xây dựng có mục đích sử dụng hỗn hợp để ở và kinh doanh”.
Theo ông Hà, mặc dù chưa có định nghĩa theo pháp luật nhưng loại hình chung cư mini được người dân ngầm hiểu rằng nhà ở do hộ gia đình, cá nhân xây dựng, gồm có từ 2 tầng trở lên, tại mỗi tầng có từ 2 căn hộ trở lên và mỗi căn hộ thường có diện tích từ 25m2 - 50m2, phù hợp với người có thu nhập thấp hay gia đình ít người.
Đồng thời, loại hình chung cư mini cũng được pháp luật công nhận và có thể cấp sổ đỏ cho từng căn hộ. Theo Khoản 2 Điều 6 Nghị định 99/2015/CP quy định: "Đối với nhà ở riêng lẻ được xây dựng có từ hai tầng trở lên và tại mỗi tầng được thiết kế, xây dựng có từ hai căn hộ trở lên theo kiểu khép kín (có phòng ở riêng, khu bếp riêng, nhà vệ sinh, nhà tắm riêng), có diện tích sàn tối thiểu mỗi căn hộ từ 30m2 trở lên và nhà ở này đáp ứng các điều kiện về nhà chung cư quy định tại Khoản 2 Điều 46 của Luật Nhà ở thì được Nhà nước cấp giấy chứng nhận đối với từng căn hộ trong nhà ở đó".
Đa phần các chung cư mini là các công trình xây dựng nhà ở riêng lẻ chia nhỏ căn hộ, tự ý nâng tầng trái phép.
Song việc không được các văn bản pháp luật riêng quy định cụ thể cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng phát triển tự phát chung cư mini.
Thực tế, do chưa có những khuôn khổ pháp lý nên quy định điều kiện xây dựng chung cư mini như quy định về diện tích được phép xây dựng chưa rõ ràng. Đồng thời, thủ tục xin cấp phép xây dựng và chưa quy định rõ về thiết kế của chung cư mini có khác gì với chung cư thông thường.
Bên cạnh đó, do chưa có một chế tài cũng như quy định cụ thể, nên việc quản lý vẫn còn nhiều khó khăn từ đó khiến ngày càng nhiều chung cư mini mới vẫn tiếp tục phát triển mà không thể nào kiểm soát hết được về chất lượng cũng như công tác phòng cháy chữa cháy của từng chung cư.
Cũng theo ông Hà, cần sớm có những khuôn khổ pháp lý quy định cụ thể hơn về điều kiện được cấp phép xây dựng những loại hình chung cư mini. Đặc biệt, cần phải có những quy định chặt chẽ hơn về đảm bảo an toàn của loại hình này.
Ngoài ra, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền cần thường xuyên phối hợp để kiểm tra cơ sở hạ tầng của những loại hình chung cư mini trên địa bàn mình nhất là về vấn đề phòng cháy chữa cháy để tránh xảy ra tình trạng đáng tiếc như vụ việc vừa qua.
Giá lắp đặt hệ thống phòng cháy chữa cháy cho 1 tầng là khoảng 30 triệu đồng
Theo đại diện Công ty E&C Thái Bình Dương chi phí lắp đặt hệ thống phòng cháy chữa cháy tại chung cư nói chung chủ yếu đến từ 3 cấu phần.
Thứ nhất
Hệ thống phòng cháy chữa cháy, lắp đặt tủ trung tâm báo cháy, nút bấm chuông báo cháy, còi báo cháy và đèn phát tín hiệu, tổ hợp hệ thống báo cháy (chuông – đèn – nút bấm chuông), thiết bị đầu báo khói không dây.
Thứ hai
Chi phí thi công hệ thống phòng cháy chữa cháy, do chung cư mini thuộc nhóm 2 do đó, giá lắp đặt hệ thống chữa tự động có mức 25.500 đồng/m2, với hệ thống chữa cháy vách tường có mức chi phí là 19.000 đồng/m2.
Thứ ba
Chi phí cho thiết bị phòng cháy chữa cháy dao động trên 30 triệu/ tầng.
"Một chung cư mini với diện tích khoảng 200m2/tầng thì chi phí lắp đặt hệ thống phòng cháy chữa cháy sẽ dao động trên 30 triệu đồng/tầng, tùy số lượng thiết bị lắp đặt. Ngoài ra, chi phí bảo dưỡng hệ thống phòng cháy chữa cháy mỗi năm trong khoảng 15-20 triệu đồng", đại diện Công ty E&C Thái Bình Dương nói.
Liên quan đến phòng cháy chữa cháy, ông Nguyễn Duy Khánh, Phó phòng kinh doanh - Công ty cơ khí 83, một công ty chuyên cung cấp các sản phẩm phòng cháy chữa cháy cho biết, mỗi thiết bị, hệ thống phòng cháy sẽ có những đặc điểm riêng dành cho từng khu vực.
Ví dụ, chung cư cao tầng cần được trang bị hệ thống chữa cháy tự động Sprinkler, hệ thống báo cháy tự động, hệ thống hút khói hành lang, hệ thống chữa cháy vách tường, cầu thang thoát hiểm... để kịp thời phát hiện và dập tắt đám cháy.
Trong khi đó, chung cư mini cần được trang bị thêm hệ thống chữa cháy chuyên dụng như hệ thống chữa cháy bằng khí CO2, hệ thống chữa cháy bằng bọt,...
Để đảm bảo hệ thống phòng cháy chữa cháy hoạt động hiệu quả, cần có sự phối hợp của các bên liên quan, bao gồm chủ đầu tư, đơn vị quản lý vận hành và cư dân.
Ngoài ra, khách hàng cần lựa chọn đơn vị cung cấp uy tín để được tư vấn lựa chọn hệ thống phòng cháy chữa cháy phù hợp và đảm bảo chất lượng. Đơn vị cung cấp uy tín sẽ có đội ngũ nhân viên có trình độ chuyên môn, kinh nghiệm trong lĩnh vực phòng cháy chữa cháy, giúp khách hàng lựa chọn được hệ thống phù hợp và đảm bảo an toàn. Khách hàng cũng cần lưu ý đến việc bảo trì, bảo dưỡng hệ thống phòng cháy chữa cháy định kỳ để đảm bảo hệ thống luôn hoạt động hiệu quả.
Hệ thống phòng cháy chữa cháy là bắt buộc
Hệ thống phòng cháy chữa cháy chung cư là một hệ thống quan trọng, giúp bảo vệ tính mạng, tài sản của cư dân trong tòa nhà. Để đảm bảo hệ thống này hoạt động hiệu quả, cần có sự phối hợp của các bên liên quan, bao gồm chủ đầu tư, đơn vị quản lý vận hành và cư dân.
Việc phối hợp chặt chẽ của các bên liên quan sẽ giúp đảm bảo hệ thống phòng cháy chữa cháy chung cư hoạt động hiệu quả, góp phần hạn chế tối đa thiệt hại về người và tài sản khi có cháy xảy ra. “Phòng cháy chữa cháy là hệ thống thiết yếu bắt buộc phải hoàn thiện đạt tiêu chuẩn trước khi đưa vào bàn giao sử dụng cho cư dân”, ông Khánh nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Duy Khánh cho biết, Thông tư 52/2014/TT-BCA đã quy định về quản lý, bảo quản, bảo dưỡng phương tiện phòng cháy và chữa cháy. Theo đó, hệ thống báo cháy tự động, bán tự động và hệ thống chữa cháy tự động, bán tự động sau khi lắp đặt phải được chạy thử nghiệm để kiểm tra chất lượng và chỉ được đưa vào hoạt động sau khi có kết quả chạy thử nghiệm cho thấy hệ thống đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của thiết kế và các tiêu chuẩn liên quan.
Hệ thống báo cháy tự động, bán tự động sau khi đưa vào hoạt động phải được kiểm tra ít nhất mỗi năm 2 lần để đánh giá chất lượng và khả năng hoạt động của các thiết bị trong hệ thống. Hệ thống chữa cháy tự động, bán tự động sau khi đưa vào hoạt động phải được bảo quản định kỳ mỗi năm 1 lần để đánh giá chất lượng và khả năng hoạt động của các thiết bị trong hệ thống.
"Căn cứ tại Điều 313 Bộ luật Hình sự 2015, được sửa đổi bởi khoản 115 Điều 1 Luật Sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017 quy định về tội vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 7 năm đến 12 năm: Làm chết 03 người trở lên; Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 3 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên; Gây thiệt hại về tài sản 1,5 tỷ đồng trở lên".
