Dạ em chào anh, em là nhà báo Đỗ Bảo - Ban Thời sự, Truyền hình Nhân Dân, Báo Nhân Dân. Em xin phép định hỏi anh 2 ý.
Câu hỏi 1: Nhìn từ câu chuyện vụ cháy chung cư mini vừa qua, ông đánh giá thế nào về công tác PCCC tại các chung cư mini hiện nay.
Trả lời:
Hiện nay, các công trình chung cư mini thường có diện tích nhỏ, mỗi tòa có quy mô từ 5 đến 10 tầng. Nhiều chung cư mini hiện nay là dạng biến tướng từ nhà ở riêng lẻ. Bất cập ở đây là nhiều chủ đầu tư khi xây dựng đều đưa ra lý do ban đầu là nhà ở sau đó đã tự ý chuyển đổi mục đích thành sử dụng cho thuê hoặc bán căn hộ. Nguyên nhân đầu tiên bắt nguồn từ những bất cập của các quy định pháp luật về “phát triển nhà ở riêng lẻ của hộ gia đình, cá nhân”. Luật Nhà ở 2014, tại Điều 46, đã cho phép hộ gia đình, cá nhân tại khu vực đô thị được phép xây dựng nhà ở có từ hai tầng trở lên mà tại mỗi tầng được thiết kế, xây dựng từ hai căn hộ trở lên theo kiểu khép kín, có đủ tiêu chuẩn diện tích sàn xây dựng tối thiểu mỗi căn hộ theo quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng… thì được Nhà nước công nhận quyền sở hữu đối với từng căn hộ trong nhà ở đó.
Thực tế, hầu hết chủ đầu tư đều cố gắng tận dụng tối đa quỹ đất nên đã xây dựng các công trình chung cư mini mà không quan tâm tới hạ tầng giao thông, an ninh trật tự, an toàn cháy nổ. Bằng mọi cách, họ xây dựng vượt tầng, vượt phép, tăng mật độ xây dựng để tối ưu lợi nhuận kèm theo đó là việc xây dựng hầu như không làm lối thoát hiểm, cơ sở vật chất PCCC chỉ mang tính hình thức và không được kiểm tra bảo dưỡng thường xuyên nên tiềm ẩn nguy cơ cháy, nổ cao. Mặt khác, chung cư mini thường ở những khu nhỏ, ngõ ngách nên vi phạm nhiều vấn đề về điều kiện nhà ở, PCCC… Đã có nhiều khuyến cáo về việc phải đưa chung cư mini vào kiểm soát từ thiết kế đến thẩm định nhưng vẫn có sự buông lỏng trong quản lý.
Câu hỏi 2: Chung cư mini hiện đang còn tồn tại những bất cập về pháp lý, cấp phép, xây dựng như thế nào?
Trả lời:
Trên thực tế trong Luật Nhà ở và các Thông tư hướng dẫn của Bộ Xây dựng không định nghĩa thế nào là chung cư mini. Tất các vấn đề liên quan xây dựng, khai thác, vận hành, mua bán, tặng cho của chung cư mini đều đang nằm ngoài quy định của pháp luật. Bắt nguồn từ những bất cập của các quy định pháp luật về “phát triển nhà ở riêng lẻ của hộ gia đình, cá nhân”. Luật Nhà ở 2014, tại Điều 46, đã cho phép hộ gia đình, cá nhân tại khu vực đô thị được phép xây dựng nhà ở có từ hai tầng trở lên mà tại mỗi tầng được thiết kế, xây dựng từ hai căn hộ trở lên theo kiểu khép kín, có đủ tiêu chuẩn diện tích sàn xây dựng tối thiểu mỗi căn hộ theo quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng… thì được Nhà nước công nhận quyền sở hữu đối với từng căn hộ trong nhà ở đó. Tuy nhiên, sau khi được xây dựng, các chủ sở hữu hoặc người cho thuê thường thay đổi mục đích sử dụng thành các phòng, buồng để cho thuê nhằm mục đích kiếm lời.
Vấn đề xây dựng, phòng cháy chữa cháy (PCCC) đối với công trình đều đã có quy chuẩn, tiêu chuẩn, Nghị định, Thông tư hoàn chỉnh. Tuy nhiên hiện nay các quy định về xây dựng, phòng cháy chữa cháy cũng chưa có định nghĩa về loại nhà ở là chung cư mini. Do đó, việc cấp phép xây dựng, đáp ứng điều kiện về phòng cháy chữa cháy của nhà chung cư mini chỉ đang được áp dụng theo quy định đối với nhà ở riêng lẻ. Điều này tiềm ẩn rất cao nguy cơ cháy, nổ hay khi xảy ra tình trạng cháy nổ thì việc giữ an toàn cho người dân thuê chung cư mini đó cũng không được đảm bảo. Ngoài ra theo quy định (Tiêu chuẩn xây dựng Quốc gia TCVN 9411: 2012) những ngõ nhỏ hơn 6m không được xây dựng nhà cao quá 4 tầng nhưng hầu hết các tòa nhà chung cư mini từ 7-11 tầng vẫn tồn tại. Bởi vì ngõ nhỏ thì không có đường cho xe phòng cháy, chữa cháy (PCCC) có thể tiếp cận điều này gây khó khăn trong việc di chuyển hay cứu hộ khi xảy ra cháy.
Một bất cập khác là trong trường hợp các chủ đầu tư tự ý bán lại hoặc tặng cho người khác thì việc bán lại các căn hộ trong tòa chung cư mini hiện đang được thực hiện dưới hình thức hai bên ký giấy viết tay hoặc người mua sẽ được cấp sổ hồng đồng sở hữu. Tuy nhiên, hình thức cấp sổ hồng đồng sở hữu thường tốn thời gian, khó thực hiện, thủ tục phức tạp nên các bên thường sẽ ưu tiên việc ký giấy viết tay. Điều này, dẫn đến người mua căn hộ ở các tòa chung cư mini sẽ không được cấp sổ hồng, không nhận được quyền lợi hợp pháp nếu có bất kỳ sự cố gì xảy ra.
