Câu hỏi: Tôi là Trưởng phòng Kinh doanh đã làm việc 5 năm tại công ty, lương 40 triệu/tháng. Hôm qua, Giám đốc gọi tôi lên thông báo công ty phải "thay đổi cơ cấu, áp dụng công nghệ AI" nên vị trí của tôi không còn cần thiết, quyết định cho tôi nghỉ việc kể từ đầu tháng sau. Tuy nhiên, tôi vừa phát hiện công ty đang đăng thông báo tuyển nhân sự mới, mô tả công việc y hệt tôi đang làm nhưng với mức lương thấp hơn (chỉ 25 triệu). Vậy cho tôi hỏi kiên quyết không ký đơn xin nghỉ việc hay thỏa thuận chấm dứt hợp đồng, thì công ty có quyền đơn phương cho tôi nghỉ việc không?
Trả lời
Theo quy định tại khoản 1 Điều 42 Bộ luật Lao động năm 2019, những trường hợp được xem là thay đổi cơ cấu, công nghệ bao gồm:
- Thay đổi cơ cấu tổ chức, tổ chức lại lao động;
- Thay đổi quy trình, công nghệ, máy móc, thiết bị sản xuất, kinh doanh gắn với ngành, nghề sản xuất, kinh doanh của người sử dụng lao động;
- Thay đổi sản phẩm hoặc cơ cấu sản phẩm.
Từ thông tin mà bạn cung cấp, có thể thấy rằng công ty của bạn đang muốn chấm dứt hợp đồng lao động với bạn vì lý do “thay đổi cơ cấu, áp dụng công nghệ AI” là có cơ sở, phù hợp với quy định tại khoản 1 Điều 42 Bộ luật Lao động năm 2019 nêu trên. Điều này có nghĩa là nếu công ty bạn thực sự đưa phần mềm AI vào vận hành và chứng minh được rằng việc này làm thay đổi bản chất công việc khiến vị trí của bạn không còn cần thiết nữa, thì lý do đó được pháp luật chấp nhận. Tuy nhiên, khi muốn chấm dứt hợp đồng lao động với lý do thay đổi cơ cấu, công nghệ, công ty bắt buộc phải tuân thủ một quy trình thủ tục vô cùng khắt khe mà pháp luật đặt ra để bảo vệ người lao động.
Cụ thể, Bộ luật Lao động năm 2019 có quy định, trong trường hợp công ty thay đổi cơ cấu, công nghệ mà ảnh hưởng đến việc làm của nhiều người lao động, công ty không được đơn phương quyết định ngay mà phải xây dựng và thực hiện phương án sử dụng lao động. Quá trình xây dựng phương án này bắt buộc phải có sự trao đổi, tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở. Phương án sử dụng lao động phải có đầy đủ các nội dung cơ bản sau đây:
- Số lượng và danh sách người lao động tiếp tục được sử dụng, người lao động được đào tạo lại để tiếp tục sử dụng, người lao động được chuyển sang làm việc không trọn thời gian;
- Số lượng và danh sách người lao động nghỉ hưu;
- Số lượng và danh sách người lao động phải chấm dứt hợp đồng lao động;
- Quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động, người lao động và các bên liên quan trong việc thực hiện phương án sử dụng lao động;
- Biện pháp và nguồn tài chính bảo đảm thực hiện phương án.
Khi phương án sử dụng lao động được thông qua, công ty phải thông báo công khai cho người lao động biết trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày được thông qua. Luật pháp cũng ưu tiên việc công ty phải nỗ lực đào tạo lại người lao động để tiếp tục sử dụng ở các vị trí mới. Chỉ khi không thể giải quyết được việc làm mà buộc phải cho thôi việc, công ty mới được thực hiện bước cuối cùng này và phải chi trả trợ cấp mất việc làm. Đặc biệt, việc cho thôi việc chỉ được tiến hành sau khi đã trao đổi với Công đoàn và thông báo trước 30 ngày cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cùng người lao động.
Từ những phân tích và căn cứ nêu trên, có thể thấy nếu công ty thực hiện chấm dứt hợp đồng lao động với bạn vì lý do thay đổi cơ cấu, công nghệ nhưng không đảm bảo thời hạn báo trước cũng như thực hiện đúng trình tự, thủ tục nêu trên sẽ được xem là chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật.
Do đó, bạn nên trao đổi với công ty để tìm hướng giải quyết trên tinh thần thiện chí và hòa nhã. Trong trường hợp bạn vẫn muốn gắn bó với công ty, bạn nên chủ động đề xuất công ty sắp xếp một vị trí mới phù hợp với năng lực chuyên môn của mình thay vì đồng ý chấm dứt hợp đồng. Ngược lại, nếu không còn nhu cầu tiếp tục làm việc, bạn nên thỏa thuận chấm dứt hợp đồng lao động với công ty và yêu cầu công ty có phương án hỗ trợ tài chính thỏa đáng, xứng đáng với những cống hiến của bạn trong suốt thời gian qua. Việc thương lượng dựa trên sự hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau sẽ giúp bạn bảo vệ tối đa quyền lợi mà không cần đẩy sự việc thành tranh chấp căng thẳng.
Tham khảo tư vấn: Dịch vụ Luật Lao động
