Luật sư Nguyễn Thanh Hà – Chủ tịch Công ty Luật SBLaw trao đổi với phóng viên kênh ANTV về việc cẩn trọng trong giao dịch tiền ảo . Dưới đây là nội dung chi tiết:
Câu hỏi: Hiện nay, kể từ khi Pi Network vào giai đoạn chạy mạng chính thức và cho giao dịch từ ngày 13/7, nhiều người khoe đã mua bán thiết bị điện tử, thực phẩm, các loại xe... bằng Pi. Mà việc phát hành, cung ứng, sử dụng các loại tiền ảo làm phương tiện thanh toán, trao đổi là hành vi trái pháp luật, theo Nghị định số 80/2016/NĐ-CP, vậy luật sư đánh giá sao về vấn đề này?
Trả lời:
Tiền ảo (tiền mã hoá) là một trong những thành tựu nổi bật của cách mạng công nghiệp 4.0 bên cạnh những phát minh về tự động hoá hay AI. Những ưu điểm của tiền ảo so với tiền giấy bao gồm tính bảo mật, khả năng chống làm giả hoặc copy,…Tuy nhiên, việc sử dụng tiền ảo làm phương tiện thanh toán, trao đổi cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ, rủi ro do tính ẩn danh cao của các ví điện tử cá nhân, chưa công khai mã nguồn.
Dưới góc độ là phương tiện thanh toán, trao đổi, theo Nghị định 101/2012/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 80/2016/NĐ-CP) về thanh toán không dùng tiền mặt thì trong giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt bao gồm: séc, lệnh chi, uỷ nhiệm chi, nhờ thu, uỷ nhiệm thu, thẻ ngân hàng và các phương tiện thanh toán khác theo quy định của NHNN Việt Nam như dịch vụ ví điện tử. Đồng thời, khoản 7 Điều 4 Nghị định 101/2012/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 80/2016/NĐ-CP) cũng quy định “phương tiện thanh toán không hợp pháp là các phương tiện thanh toán không thuộc quy định tại khoản 6 Điều này”.
Trong khi đó, NHNN Việt Nam từ cuối năm 2014 đến nay đã nhiều lần khẳng định tiền ảo (như Pi Network) không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam và việc phát hành, cung ứng, sử dụng các loại tiền ảo làm phương tiện thanh toán là hành vi bị cấm tại Việt Nam.
Điều 26 Nghị định 88/2019/NĐ-CP (được sửa đổi bởi Nghị định 143/2021/NĐ-CP) về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng, theo đó, hành vi phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp mà chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự sẽ bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng.
Ngoài ra, tại Điều 206 Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định về Tội vi phạm quy định trong hoạt động của các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài như sau:
“1. Người nào trong hoạt động của các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài mà cố ý thực hiện một trong các hành vi sau đây gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
[...]
g) Phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp; làm giả chứng từ thanh toán, phương tiện thanh toán; sử dụng chứng từ thanh toán, phương tiện thanh toán giả; tiến hành hoạt động ngân hàng khi chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép”.
Như vậy, căn cứ theo các quy định trên, cá nhân hoặc tổ chức nếu như phát hành hoặc sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp sẽ bị phát luật xử phạt; ngoài mức xử phạt vi phạm hành chính thì có thể còn bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Pháp luật Việt Nam hiện hành chưa có khái niệm pháp lý chính thức, rõ ràng về tiền ảo – là một loại tài sản mới, phi truyền thống. Đồng thời, cũng chưa có quy định tiền ảo được giao dịch thế nào? mua bán, chuyển nhượng ra sao? cơ quan nào chịu trách nhiệm quản lý? … Đây là lỗ hổng rất lớn tạo cơ hội cho những biến tướng phát triển.
Trên thực tế, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công an đã có khuyến cáo đối với các loại hình này, do đó, người dân và các nhà đầu tư tham gia vào thị trường này cần phải hết sức thận trọng, bởi giao dịch bằng tiền ảo không có sự bảo hộ của Nhà nước và pháp luật, nếu có phát sinh các tranh chấp sẽ không có cơ chế pháp lý để bảo vệ. Vì vậy, cần phải hết sức thận trọng khi có ý định tham gia giao dịch, đầu tư kinh doanh hoặc một hình thức nào đó liên quan tới tiền ảo.
Hi vọng những thông tin trên hữu ích cho quý độc giả.
