Theo quy định mới từ ngày 15-5, Cảnh sát giao thông được dừng xe dù không có dấu hiệu vi phạm ban đầu. Điều này khiến nhiều người nhốn nháo chuẩn bị đủ mọi loại giấy tờ. Và câu chuyện về bảo hiểm xe máy lại thành đề tài thời sự trong những ngày này.
Vậy bảo hiểm xe máy: mua hay không, mua loại nào, dùng vào việc gì, người mua được quyền lợi đến đâu? Liệu những loại bảo hiểm xe máy “siêu rẻ” có đủ tính pháp lý hay không?
Chương trình Vì an ninh tổ quốc kênh VoV1 Đài tiếng nói Việt Nam cùng trao đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà (Công ty luật SB law) để giải đáp những thắc mắc của thính giả
Thưa luật sư Nguyễn Thanh Hà. Trước đây, dù đã có quy định phải có bảo hiểm bắt buộc đối với người điều khiển phương tiện, ở đây chúng ta bàn cụ thể là về xe máy, thế nhưng nhiều người không thực hiện đúng và đủ quy định, dẫn đến việc khi bị CSGT phạt khi kiểm tra hành chính. Nhiều người mới ngỡ ngàng. Trước tiên, phải khẳng định rằng: đối với mỗi xe máy đều bắt buộc phải có bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe. Luật sư có thể phân tích cụ thể hơn cho thính giả?
Hiện có nhiều người là chủ sở hữu xe cơ giới chưa tìm hiểu kỹ về vấn đề này và cho rằng bảo hiểm là không bắt buộc. Tuy nhiên, Luật giao thông đường bộ 2008 đã quy định vô cùng rõ ràng về những giấy tờ bắt buộc phải mang theo, cụ thể tại Khoản 2 Điều 58 quy định:
Người lái xe khi điều khiển phương tiện phải mang theo các giấy tờ sau:
a) Đăng ký xe;
b) Giấy phép lái xe đối với người điều khiển xe cơ giới quy định tại Điều 59 của Luật này;
c) Giấy chứng nhận kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với xe cơ giới quy định tại Điều 55 của Luật này;
d) Giấy chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới.
Ngoài ra, Khoản 1 Điều 4 Thông tư số 22/2016/TT-BTC quy định quy tắc, điều khoản, biểu phí và mức trách nhiệm bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, có quy định như sau: Chủ xe cơ giới tham gia giao thông trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam phải tham gia bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới theo quy định tại Thông tư này và các quy định khác của pháp luật có liên quan.
Bảo hiểm trách nhiệm dân sự là bảo hiểm nhằm giúp chủ xe trong trường hợp chẳng may gây ra tai nạn thì đơn vị bảo hiểm đứng ra bồi thường một khoản tiền cho nạn nhân.
Vậy trong trường hợp người chủ xe máy, nếu bị kiểm tra hành chính mà không có hoặc không xuất trình được Giấy chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe thì sẽ bị xử lý như thế nào, thưa luật sư?
Căn cứ vào Điểm a, Khoản 2 Điều 21 Nghị định số 100/2019/NĐ-CP quy định xử
phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt, cụ thể:
“2. Phạt tiền từ 100.000 đồng đến 200.000 đồng đối với một trong các hành vi vi phạm sau đây:
a) Người điều khiển xe mô tô, xe gắn máy, các loại xe tương tự xe mô tô và các loại xe tương tự xe gắn máy không có hoặc không mang theo Giấy chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới còn hiệu lực;...”.
Vì vậy, nếu không mang theo Bảo hiểm TNDS hay không xuất trình được thì chủ phương tiện sẽ bị phạt hành chính từ 100.000 đồng – 200.000 đồng
Hiện nay, theo quy định có những loại bảo hiểm nào đối với xe máy. Đâu là bảo hiểm bắt buộc, đâu là bảo hiểm tự nguyện?
Hiện nay, bảo hiểm xe máy có thể chia làm 04 loại: Bảo hiểm trách nhiệm dân sự; Bảohiểm vật chất xe; Bảo hiểm mất cắp; Bảo hiểm tai nạn cho người ngồi trên xe. Và như đã nói ở trên, Bảo hiểm TNDS là bảo hiểm bắt buộc, áp dụng với tất cả chủ xe cơ giới, nếu không có hay không thể xuất trình sẽ bị xử phạt hành chính.
Tuy nhiên, Bảo hiểm TNDS chỉ bồi thường cho nạn nhân khi chủ xe vô ý gây tai nạn chứ không có trách nhiệm bồi thường cho chủ xe. Vì vậy nếu chủ xe muốn được bồi thường về xe hay tính mạng cho chính mình, thì có thể mua một trong các loại bảo hiểm tự nguyện còn lại.
Như phóng sự vừa rồi chúng tôi đã đề cập, rất nhiều điểm bán hàng bảo hiểm xe máy trên vỉa hè, trên mạng xã hội... với giá rất rẻ. Liệu những giấy tờ này có đảm bảo được tính pháp lý hay không, thưa luật sư?
Hiện có rất nhiều các cá nhân, tổ chức loại dụng việc nhiều người còn đang mơ hồ về khái niệm bảo hiểm bắt buộc và tự nguyện để trục lợi từ việc bán bảo hiểm. Các cá nhân, tổ chức này để một mức giá siêu rẻ nên rất thu hút người tham gia giao thông.
Tuy nhiên, theo quy định hiện hành, bảo hiểm xe máy bao gồm 2 phần: một phần thuộc trách nhiệm dân sự bắt buộc chủ phương tiện phải mua với giá quy định là 66.000 đồng/năm; phần còn lại là bảo hiểm tự nguyện dành cho người ngồi trên xe tương tự như bảo hiểm vật chất xe, cháy nổ... với giá 20.000 đồng/năm cho 2 người. Vì vậy những chiếc bảo hiểm đang được bán tràn lan trên đường với giá 10.000-20.000 đồng kia không thể thuộc vào loại Bảo hiểm TNDS bắt buộc. Nó có thể thuộc vào 2 trường hợp:
Một là Bảo hiểm tự nguyện. Nguyên nhân là nhiều người vẫn không phân biệt được khái niệm bảo hiểm nên vẫn mua cho các tổ chức cá nhân đó
Hai là các tổ chức cá nhân đó tự in ra và không có một con dấu xác nhận của công ty bảo hiểm.
Vì vậy những loại bảo hiểm này không thể đảm bảo được tính pháp lý và những người điều khiển phương tiện này vẫn sẽ bị xử phạt bình thường
Vậy thì để Giấy chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe có đủ tính pháp lý thì cần phải đạt được yêu cầu gì? Người dân có thể mua Giấy này ở đâu? Câu hỏi này của bạn Lê Đình Nguyên ở quận Cầu Giấy, Hà Nội
Theo quy định tại Thông tư 22/2016/TT-BTC về quy tắc, điều khoản, biểu phí và mức trách nhiệm bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới thì doanh nghiệp bảo hiểm được phép tự in Giấy chứng nhận bảo hiểm theo đúng mẫu do Bộ Tài chính quy định
Hiện nay, trên thị trường có nhiều đơn vị bán bảo hiểm xe máy như Bảo hiểm Bảo Việt, Bảo hiểm Quân đội MIC, Tổng công ty bảo hiểm PVI, Bảo hiểm BIC, bảo hiểm PTI của Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Bưu điện, bảo hiểm VNI của Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Hàng không, ….
Vì vậy, bạn có thể tìm và liên hệ các công ty bảo hiểm uy tín được nhà nước cấp phép có đủ thầm quyền để phát hành bảo hiểm để đảm bảo được tính pháp lý của bảo hiểm đó. Ngoài ra bạn cần phải cân nhắc về giá bảo hiểm giao động từ 55.000 đồng đến 66.000 đồng cũng như thời hạn bảo hiểm.
Ngoài mua tại công ty bảo hiểm, bạn có thể tiết kiệm thời gian hơn khi mua tại các cây xăng, các đại lý bán xe máy. Hay tại Hà Nội, nhiều cửa hàng tạp hoá cũng treo biển bán bảo hiểm ô tô, xe máy với cách thức tương tự như tại các cây xăng. Việc mua bảo hiểm khá dễ dàng, chỉ cần đưa giấy đăng ký xe để điền thông tin, chỉ mất khoảng 2 – 3 phút. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý con dấu của công ty bảo hiểm và thông tin trên bảo hiểm.
Lâu nay, việc đảm bảo quyền lợi cho người mua bảo hiểm xe máy dường như còn khá lỏng lẻo, và rất ít người khiếu nại hay đòi bồi thường từ bảo hiểm. Theo ông, để xảy ra tình trạng như thế này thì do Công ty bảo hiểm họ cố tình không thực hiện hay do người dân chưa biết đến quyền lợi để đi đòi?
Thực tế, rất ít trường hợp người bị tai nạn xe máy đi đòi tiền bảo hiểm. Vấn đề này chủ yếu nằm ở thủ tục để được đền bù bảo hiểm.
Để được các công ty bảo hiểm chi trả bồi thường thì phải có biên bản của cảnh sát giao thông (CSGT) hoặc giấy xác nhận của công an khu vực (nơi xảy ra tai nạn). Nếu người bị thương tích phải nhập viện thì phải có giấy ra viện, đơn thuốc. Nếu xe bị hư hỏng phải có hóa đơn của tiệm sửa chữa và xác nhận vụ việc của công an.
Những tai nạn xe máy nhẹ thì thường người dân sẽ tự giải quyết với nhau. Ngay cả những vụ tai nạn nặng có CSGT đến lập biên bản thì không phải ai cũng có bảo hiểm để đòi, và nếu có thì cũng không biết quyền lợi hoặc thủ tục để được bồi thường.
Thực tế là nhiều người chưa quan tâm điều khoản trong bảo hiểm xe máy, chưa ghi nhớ và thực hiện những việc cần thiết để được hưởng bảo hiểm hoặc chẳng còn đủ bình tĩnh vừa gọi cứu thương cấp cứu nạn nhân nặng vừa thông báo cho công ty bảo hiểm.
Nếu mua đầy đủ bảo hiểm thì quyền lợi của người chủ xe máy là những gì và nếu xảy ra sự cố thì cơ quan nào sẽ chịu trách nhiệm bồi thường và chi trả, thưa luật sư?
Tại Nghị định số 103/2008/NĐ-CP đã quy định rõ về bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới.
Theo đó, Bảo hiểm xe máy bắt buộc sẽ không chịu trách nhiệm chi trả thiệt hại về người và phương tiện cho chủ xe (người mua bảo hiểm). Thay vào đó, bảo hiểm bắt buộc này dùng để khắc phục hậu quả tai nạn cho nạn nhân và đảm bảo trách nhiệm của người điều khiển xe máy khi tham gia giao thông đường bộ. Khi tai nạn xảy ra, trong phạm vi mức trách nhiệm bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm phải bồi thường cho chủ xe cơ giới số tiền mà chủ xe cơ giới đã bồi thường hoặc sẽ phải bồi thường cho người bị thiệt hại.
Trường hợp chủ xe cơ giới chết hoặc bị thương tật toàn bộ vĩnh viễn, doanh nghiệp bảo hiểm bồi thường trực tiếp cho người bị thiệt hại.
Trường hợp cần thiết, doanh nghiệp bảo hiểm phải tạm ứng ngay những chi phí cần thiết và hợp lý trong phạm vi trách nhiệm bảo hiểm nhằm khắc phục hậu quả tai nạn.
Mức bồi thường bảo hiểm về người sẽ được xác định dựa trên Bảng quy định trả tiền bồi thường thiệt hại về người theo quy định của Bộ Tài chính. Và mức bồi thường thiệt hại về tài sản được xác định theo thiệt hại thực tế và theo mức độ lỗi của chủ xe cơ giới.
Vậy xin hỏi luật sư: Hiện nay có quy định nào liên quan đến việc quản lý hoạt động của các công ty bảo hiểm, thưa luật sư?
Hiện nay, hoạt động bảo hiểm được quy định cụ thể tại Luật kinh doanh bảo hiểm 2000 sửa đổi, bổ sung năm 2019. Khi có vi phạm của phía công ty bảo hiểm, cơ quan quản lý và trực tiếp giải quyết các yêu cầu của người dân là Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm theo quy định tại Nghị định số 07/2012/NĐ-CP của Chính phủ quy định về cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành và hoạt động thanh tra chuyên ngành và Nghị định số 82/2012/NĐ-CP của Chính phủ quy định về tổ chức và hoạt động thanh tra ngành Tài chính.
Khi phát hiện hành vi vi phạm hành chính thì việc xử phạt hành vi vi phạm sẽ được thực hiện theo quy định tại Nghị định số 98/2013/NĐ-CP quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm, kinh doanh xổ số và Nghị định số 103/2008/NĐ-CP của Chính phủ quy định về bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới.
Để bảo hiểm xe máy không chỉ là hình thức, theo ông, cần phải thay đổi như thế nào từ phía cơ quan chức năng và cả từ người dân?
Lý do chủ yếu khi để bảo hiểm xe máy chỉ là hình thức phần lớn do người dân chưa nhận thức được quyền lợi của mình khi mua bảo hiểm này và thủ tục để được đền bù bảo hiểm lại phức tạp.
Do đó, việc đầu tiên cần thực hiện đó là tuyên truyền, phổ biến cho người dân cần hiểu mình mua bảo hiểm này để làm gì chứ không chỉ để chống đối CSGT trong trường hợp bị bắt. Bên cạnh đó, việc một số công ty bảo hiểm lấy mọi lý do để không thanh toán quyền lợi bảo hiểm cho người dân bởi cũng bởi sự quản lý lỏng lẻo từ các cơ quan nhà nước.
Theo đó, sẽ cần sự giám sát chặt chẽ hơn của các cơ quan đối với các công ty bảo hiểm để yêu cầu họ thực hiện nghiêm túc vấn đề này.
Việc quy định mua bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm chủ xe cơ giới là cần thiết để chia sẻ rủi ro trong trường hợp xảy ra va chạm, TNGT. Tuy nhiên, đừng vì thiếu hiểu biết hay chỉ vì đối phó với lực lượng chức năng mà mua những loại bảo hiểm không đảm bảo tính pháp lý. Làm vậy để tránh rủi ro cho mình, cũng là để kẻ xấu không lợi dụng để trục lợi.
Một lần nữa xin cảm ơn luật sư Nguyễn Thanh Hà đã tham gia chương trình.
