Quyền sở hữu công nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của chủ sở hữu đối với các sáng tạo, phát minh, góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế - xã hội. Bài viết này sẽ trình bày quyền sở hữu công nghiệp là gì? Các loại đối tượng, quyền của chủ sở hữu, tầm quan trọng và các vấn đề liên quan đến quyền sở hữu công nghiệp.
Quyền sở hữu công nghiệp là gì?
Quyền sở hữu công nghiệp là một loại quyền sở hữu trí tuệ, bao gồm các quyền đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, bí mật kinh doanh do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu và quyền chống cạnh tranh không lành mạnh.
Ví dụ về quyền sở hữu công nghiệp
Nếu bạn mua 1 chiếc xe máy hoặc 1 chiếc ti vi thì bạn có quyền sở hữu với chiếc xe máy hoặc tivi đó. Bao gồm các quyền như chiếm hữu, sử dụng, cho mượn và định đoạt chiếc xe máy đó. Tuy nhiên, bản chất chiếc xe máy hoặc tivi đó lại được sản xuất dựa trên nhiều sáng chế và công nghệ với tư cách là sở hữu công nghiệp nên bạn không được phép sử dụng các sáng chế trong chiếc xe máy hoặc tivi đó.
Hay nói cách khác, bạn hoàn toàn có thể bán, cho, tặng thậm chí phá huỷ chiếc xe máy hoặc tivi đó tuy nhiên bạn không thể mang ra sản xuất xe máy đó. Vì chúng được sản xuất dựa trên rất nhiều các sáng chế với tư cách là đối tượng sở hữu công nghiệp. Chính vì thế mà bạn không được quyền sử dụng sáng chế về xe máy hay tivi đó đó nếu chưa có sự đồng ý của chủ sở hữu sáng chế.
Một số đối tượng sở hữu công nghiệp mang đặc tính phi vật chất, không tồn tại dưới dạng vật lý cụ thể. Tuy nhiên, chúng vẫn có thể được xác định rõ ràng về bản chất, phạm vi, chức năng, v.v. thông qua các phương tiện như ngôn ngữ, hình vẽ, ảnh chụp, v.v.
Đặc điểm của quyền sở hữu công nghiệp
Quyền sở hữu công nghiệp bao gồm 3 đặc điểm chính sau:
- Tính độc quyền: Chủ sở hữu được phép cấm người khác sử dụng, sản xuất, kinh doanh đối tượng sở hữu công nghiệp của mình mà không được phép.
- Tính thời hạn: Quyền sở hữu công nghiệp có thời hạn nhất định, tùy thuộc vào loại đối tượng.
- Tính chuyển nhượng: Quyền sở hữu công nghiệp có thể được chuyển nhượng cho người khác.
Đối tượng quyền sở hữu công nghiệp
Quyền sở hữu công nghiệp bao gồm quyền đối với 7 loại đối tượng. Các loại đối tượng quyền sở hữu công nghiệp như sau:
Sáng chế
Là một giải pháp kỹ thuật mới, có tính sáng tạo, có khả năng ứng dụng vào thực tiễn sản xuất hoặc kinh doanh. Ví dụ: quy trình sản xuất mới, phương pháp xử lý mới, thiết bị mới.
|
Kiểu dáng công nghiệp
Là hình thức bên ngoài của sản phẩm có tính thẩm mỹ, mới mẻ và có khả năng phân biệt với sản phẩm khác. Ví dụ: kiểu dáng của chai nước, thiết kế của điện thoại di động.
|
Nhãn hiệu
Là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ của một hoặc một số doanh nghiệp với hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp khác. Ví dụ: logo, tên thương hiệu, khẩu hiệu.
|
Chỉ dẫn địa lý
Là tên gọi, ký hiệu, biểu tượng hoặc hình ảnh xác định sản phẩm có nguồn gốc địa lý cụ thể, có chất lượng, đặc tính nổi tiếng, khác biệt do điều kiện tự nhiên, khí hậu, kỹ thuật sản xuất truyền thống tạo nên. Ví dụ: nhãn hiệu "Phở Hà Nội", "Nước mắm Phú Quốc".
|
Thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn
Là thiết kế bố trí các linh kiện điện tử trên mạch tích hợp bán dẫn. Ví dụ: thiết kế mạch tích hợp trong bộ vi xử lý, bộ nhớ.
|
Tên thương mại
Tên thương mại là tên gọi của tổ chức, cá nhân dùng trong hoạt động kinh doanh để phân biệt chủ thể kinh doanh mang tên gọi đó với chủ thể kinh doanh khác trong cùng lĩnh vực và khu vực kinh doanh.
| Tham khảo chi tiết tại >> Dịch vụ đăng ký thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn |
Bí mật kinh doanh
Là thông tin thương mại chưa được công khai, có giá trị thương mại và được chủ sở hữu giữ bí mật. Ví dụ: công thức sản xuất, danh sách khách hàng, kế hoạch kinh doanh.
|
Quyền đối với đối tượng sở hữu công nghiệp
Chủ sở hữu đối tượng sở hữu công nghiệp được hưởng các quyền sau:
- Quyền sử dụng: Quyền thực hiện các hành vi như sản xuất, kinh doanh, cho phép người khác sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp.
- Quyền cấm: Quyền ngăn cấm người khác sử dụng, sản xuất, kinh doanh đối tượng sở hữu công nghiệp của mình mà không được phép.
- Quyền chuyển nhượng: Quyền chuyển nhượng quyền sở hữu công nghiệp cho người khác.
Bảng so sánh quyền sở hữu công nghiệp và quyền tác giả
Quyền tác giả và quyền sở hữu công nghiệp đều là quyền sở hữu trí tuệ, nhưng có những điểm khác biệt. Dưới đây là bảng so sánh giữa quyền sở hữu công nghiệp và quyền tác giả chi tiết:
| Đặc điểm | Quyền tác giả | Quyền sở hữu công nghiệp |
| Đối tượng bảo hộ | Tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học | Sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý, bí mật kinh doanh, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn |
| Thời hạn bảo hộ | Trọn đời tác giả + 50 năm | Tùy thuộc vào loại đối tượng |
| Yêu cầu sáng tạo | Tính sáng tạo, độc đáo | Tính sáng tạo, mới mẻ (đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp) hoặc khả năng phân biệt (đối với nhãn hiệu) |
| Thủ tục đăng ký | Không cần đăng ký | Cần đăng ký với Cục Sở hữu trí tuệ |
| Mục đích bảo hộ | Bảo vệ quyền lợi của tác giả, khuyến khích sáng tạo | Bảo vệ quyền lợi của chủ sở hữu, thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo |
Quyền sở hữu công nghiệp là một thành phần quan trọng trong hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ. Việc hiểu rõ về quyền sở hữu công nghiệp là điều cần thiết để bảo vệ quyền lợi của chủ sở hữu, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế - xã hội.
|
